Yaratıcı Yazarlık Notları - Karakter Oluşturmak
Karakter Oluşturmak
Yaratıcı yazarlık konusunda okuduğum birçok kaynakta öykünün en önemli öğesinin karakterler olduğu söyleniyor ve karakter öyküleri adı verilen anlatıların editörlerce(demek ki okurlarca da) çok sevildiğine vurgu yapılıyor.
İnandırıcı bir karakter yaratmak için birçok kaynakta ilgili karakterin fiziksel görüntüsünü, aile geçmişini, eğitim durumunu, yetiştiği çevreyi tasarlamak, not etmek gerektiğini okudum. Bu yöntemi kullanmayı denediğimde ne yazık ki bende işe yaramadı ama belki sizlerde işe yarayabilir diye belirtmek ihtiyacı hissettim.
Ruhuna nüfuz ettiğim edebildiğim karakterler şimdiye dek çoğunlukla yazarken tesadüf eseri ortaya çıkmış karakterler oldu. Birkaç yakınımın ya da arkadaşımın özelliklerini birleştirerek oluşturduğum karakterlerin de çalıştığı oldu. Bir karakterin çalışmasıyla onun gerçekçi bir izlenim yaratması ve o karakteri yazarken benim motive olabilmemi kastediyorum.
Her insanın bir ruh spektrumu bulunuyor. Bizler yekpare bir karaktere sahip olsak da içimizde çeşitli eğilimler mevcut. Ve başarılı sanat eserlerinde benim gözlemlediğim sanatçının eğilimlerini temsil eden karakterlerin çok daha gerçekçi, yaşayan karakterler olduğu ve yazarın onlar üzerinden bir şey anlatmaktan daha büyük keyif aldığı.
Bazı erkek yazarlar kadınların ağzından ya da kadın yazarlar erkeklerin ağzından öyküler anlatabiliyor lar. Benim bugüne dek yarattığın kadın karakterlerde tam olarak özdeşleşip ete kemiğe büründürebildiğim hemen hemen hiç olmadı. (Daha çok kadın yazar okumalıyım belki de) Bana benzeyen ya da benzemeyen, ruhunu ele geçirebildiğim erkek karakterlerden ise birkaç tane yaratabildim.
Öykü kahramanının kişiliğinin ortaya çıkması için öyküdeki yan karakterlerle konuşmasının önemli olduğunu düşünüyorum. Karakterler konuştukça birbirlerine göre konumları, baskın olup olmadıkları açığa çıkıyor. Dolayısıyla öykü yazmadan önce o öykünün karakterlerini kısaca birbirbiriyle konuşturmak verimli bir yöntem olabilir. Aslında karakterleri karşılaştıkları durumlar da şekillendiriyor. Amerikan ekolünde karakterlerin öyküdeki olayı yaşadıktan sonra bir değişime uğramaları, gelişmeleri, belli eksikliklerinin farkına varmaları arzu edilen bir durum. Bu her ne kadar kurgusal anlamda hoşa giden bir durum olsa da bunu gerçekçi bulmuyorum. Biz Türküz, öyle kolay kolay değişmeyiz :)
Öykü ya da romanlarda bir karakterin belirli özelliklerini vurgulamak için zıt karakterler kullanmak etkili bir yöntem. Örneğin enerjik bir karakterin yanına uyuşuk bir karakter konulduğunda aradaki fark daha iyi ortaya çıkıyor. Edebiyat tarihinde böyle karakterlerden bolca var: Don Kişot ve Sanço Panço, Sherlock Holmes ve Watson gibi.
Bir öykünün sevilerek okunması için en az bir karakterin okurca sevilmesi, okurun onunla özdeşleşmesi gerekiyor. Kartondan süper kahramanlar yerine sizin benim gibi normal insanları karakter olarak oluşturmaya çalışmak anlayışıma daha uygun düşüyor. Karakterler bir bakıma yaşadıkları olaylarla uyumlu olmak durumunda. Aslında bazen öykü kahramanını biraz da başından geçen olaylar şekillendiriliyor. Belirli olay örgülerine belirli kişilik özelliklerine sahip karakterler denk geliyor.
Aktif, hareketli, açıksözlü, fiziksel olarak çekici ve cesur karakterler genellikle daha çok seviliyor ve tercih ediliyor. Tabii ki belirli kişilik özellikleri ekstrem noktalara kayan karakterler ilgi çekici olabiliyor.
Bazı yazarların karakter paletleri(ruh spektrumları) geniş olabiliyor ve çok çeşitli kişilik yapısındaki karakterleri zihinlerinde canlandırıp onlara hayat verebiliyorlar. Karakterler ister istemez yazarlarına benzer oluyorlar, öte yandan yazarın her karakterle ilişkisi aynı seviyede olmuyor. Onun gözünden yazmayı, konuşmayı sevdiğimiz karakterler olabiliyor, daha az sevdiğimiz karakterler olabiliyor. Özellikle romanda yönetmenin dizideki oyuncuların rolünü azaltıp çoğaltması gibi sevdiğimiz karakterlerin rolünü artırıp sevmediklerimizi derhal öldürebiliyoruz. (Ya da rolünü azaltıyoruz.) Böylece hem yazar hem de okur açısından daha keyifli sonuçlar ortaya çıkıyor.
Kusurlu karakterlerin daha çok sevildiği, onlarla daha kolay özdeşleşildiği gibi bir gözlemim var. O bakımdan süper kahramanlardan çok anti kahramanları yakın duruyorum.
Söylediklerimi kısaca özetlemeye çalışırsam; karakter hakkında önceden sistematik çalışmalar yapmak en azından bende işe yaramıyor. Tanıdığın kişi veya kişilerden esinlenmek işe yarıyor. İşin doğrusu şimdiye dek en çok sevdiğim karakterler yazarken rastlantı eseri ortaya çıkanlar oldu. Tabii yazarın sevdiği karakterleri okurun sevmesini garantisi yok.
Karakter konusu o kadar önemli ki belirli yazarlar öykülerindeki sevilen bir karakter üzerine bazen bir roman inşa ediyorlar. Karakterleri yaratıldıkları öykü ya da romanların içinden çıkarıp başka eserlerde kullanmak mümkün. Böyle bir yöntemi ilk kez Orhan Pamuk'da görmüştüm ve hoşuma gitmişti.
Çok sayıda öykü yazmanın arada böyle sevilen karakterler, konseptler yakalamak gibi bir avantajı oluyor.
Filmlerde ve romanlarda sıkça rastladığımız standart karakter tipleri bulunuyor. Bu karakterleri ana hatlarıyla alıp kendimize göre yorumlayarak ilgi çekici karakterler yaratabiliriz. Arketip olarak isimlendirilen bu karakter tiplerinin bir de karanlık yanları, gölgeleri var. Gölgelerin neredeyse tamamı olumsuz özellikler. Ortalama insanın farklı gördüklerine olumsuz yakıştırmalar yaptığı anlaşılıyor, bu durum arketiplere de yansımış durumda.
Erkek Karakter Arketipleri ve Gölgeleri
İşadamı - Sahtekar
Koruyucu(Evin, Mahallenin Abisi) - Haydut, Zorba
Münzevi - Piskopat
Aptal - Suçlu
Casanova - Baştan Çıkarıcı
Devrimci - Haydut
Sanatçı - Madde Bağımlısı
Kral, Patron - Diktatör
Kadın Karakter Arketipleri ve Gölgeleri
Baştan Çıkarıcı - Femme Fatale
Amazon - Kanunsuz
Babasının Kızı - Hain
Kadın Ana(Hanım Ağa) - Hor Görülen Kadın
Saçını Süpürge Eden Kadın - Kontrolcü Anne
Masum Bakire - Problemli Ergen
Mistik(Yalnız Yaşayan Falcı Bacı) - Kuzu Postuna Bürünmüş Kurt
Devrimci Kadın - Yıkıcı
Son söz olarak karakterlerin ilgi çekici, parlak yanları olduğu kadar, sıradan, zayıf yanlarının da olmasının inandırıcılığa katkı sağlayacağını söyleyebilirim.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Görsel Kaynağı: https://unsplash.com/photos/4Fi_4Q6_eFM