[Zdarzyło to się...] 157 lat temu. Neutralność brytyjska w amerykańskiej Wojny Secesyjnej
157 lat temu, w dniu 13-tego maja 1861 roku „z Bożej łaski Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii królowa, Obrończyni Wiary, cesarzowa Indii brytyjska” królowa Wiktoria ogłosiła neutralność Imperium Brytyjskiego w odniesieniu do amerykańskiej wojny domowej. Co to właściwie oznaczało, nie mniej, nie więcej tylko to co ogłosiła.
Królowa Wiktoria - Z Bożej łaski Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii królowa, Obrończyni Wiary, cesarzowa Indii
Imperium brytyjskie nie brało udziału w amerykańskiej wojnie domowej. Dla prezydenta stanów Konfederacji Jeffersona Davisa było to wielkim rozczarowaniem, gdyż był pewien, że Wielka Brytania przystąpi do wojny po stronie stanów Konfederacji, jednak decyzja ta odzwierciedla brak konsensusu brytyjskiego establishmentu w tej kwestii. Przeważająca część brytyjskich polityków uznała niepodległość państw konfederackich za przesądzoną, kierując się tą samą logiką co w przypadku amerykańskiej Deklaracji Niepodległości od Wielkiej Brytanii z 1776 roku. Nie bez znaczenia były kontakty handlowe Stanów Zjednoczonych z Wielką Brytanią, która to była ważnym partnerem handlowym. Mając to na uwadze dowództwo Konfederatów miało nadzieję i spodziewano się, że eksport bawełny, który przed wybuchem wojny był znaczny do Wielkiej Brytanii, byłby na tyle ważny, żeby przeciągnąć Zjednoczone Królestwo na swoją stronę. Niestety był to tylko silny element myślenia życzeniowego.
Mapa przedstawiająca podział Stanów Zjednoczonych. Czerwone - Konfederacji, Niebieskie - Unia
W efekcie Brytyjczycy uznali Skonfederowane Stany Ameryki jako stronę militarną, która walczy z „Północą”, natomiast oni jako kraj neutralny mogliby handlować z każdym w ramach normalnych form prawa międzynarodowego, bez formalnego uznania Konfederacji jako niepodległego państwa. Nie jest moim celem zbyt szczegółowe przedstawianie dyplomatycznych machinacji zarówno Stanów Zjednoczonych, jak i państw Konfederackich z obcymi władzami, które same w sobie mogą być dość długą książką. Wspomnę o kilku punktach, które uważam za ważne, nawet jeśli są w zasadzie zapomniane przez większość ludzi, którzy mają niejasne pojęcie o wojnie secesyjnej w USA.
Wspomniałem, że ambicje Konfederacji Prezydenta Jeffersona Davisa dotyczące brytyjskiej pomocy przeciwko Unii mają silny element myślenia życzeniowego, ale nie było to całkowicie niemożliwe, a nawet nieuzasadnione. Kilka miesięcy po ogłoszeniu przez królową Wiktorię neutralności Zjednoczonego Królestwa, brytyjski statek pocztowy RMS Trent, który był w drodze z Kuby do Wielkiej Brytanii został zatrzymany przez USS San Jacinto dowodzony przez kapitana Marynarki Wojennej USA Charlesa Wilkes-a, który wystrzelił w kierunku brytyjskiego okrętu, aby go zatrzymać. W wyniku abordażu odkryto na pokładzie brytyjskiego statku dwóch dyplomatów „Południa” - Jamesa Masona i Johna Slidella, płynących z misją dyplomatyczną do Wielkiej Brytanii i Francji. Kapitan Wilkes pomyślał, że ci dwaj panowie wyglądają bardziej na „wojennych przemytników”, których należy zatrzymać, co też uczynił.
W odpowiedzi na to zatrzymanie dwóch dyplomatów „Południa” na pokładzie neutralnego statku, Brytyjczycy zwiększyli liczbę swoich żołnierzy w Kanadzie. W chwili incydentu brytyjskie wojska w Kanadzie liczyły około 5000 żołnierzy, ponadto drugie tyle kanadyjskiej milicji. W grudniu 1861 roku Brytyjczycy wysłali dodatkowe 11 tysięcy żołnierzy, wykorzystujące do tego 18 statków transportowych, następne transporty miały nastąpić. Do końca 1861 roku Zjednoczone Królestwo dysponowało w Kanadzie siłami 924 oficerów i 17658 żołnierzy, również zwiększyła się liczba kanadyjskiej milicji. Była to właściwie armia polowa, dobrze wyposażoną w artylerię i logistykę.
Kanadyjski milicjant
Kanadyjska milicja nie była tak dobrze uzbrojona jak Brytyjczycy, wciąż w dużym stopniu na ich wyposażeniu były przestarzałe, gładkolufowe muszkiety, więc w grudniu 1861 roku Wielka Brytania wysłała około 30 000 nowych karabinów Enfield P-53 dla kanadyjskiej milicji (tych samych które przyczyniły się do powstania sipajów). W odniesieniu do broni ręcznej, to spora część kanadyjskiej milicji była uzbrojona co najmniej tak samo jak piechota armii amerykańskiej. W lutym 1862 roku do Kanady dotarło nowoczesne uzbrojenie i wyposażenie dla ponad 100 tysięcy ludzi, a także 20 milionów nabojów. Według raportów kanadyjskich w 1862 roku było 470 tysięcy milicjantów. Oczywiście nowoczesnej broni nie starczyło dla wszystkich, ci, którzy nie byli uzbrojeni w nowoczesne Enfield P-53, musieli sobie radzić z szeroką gamą różnorodnych modeli broni, niektórzy byli uzbrojeni w muszkiety Brown Bess z pierwszej połowy XVIII wieku, tak czy inaczej była to liczna armia.
Muszkiet Brown Bess z 1722 roku
Jak to zwykle bywa politycy i dyplomaci prowadzą swoją politykę, ale powinna ona być wspierana na poziomie wojskowym przez plany wojenne, nie inaczej było w tym przypadku. Brytyjscy stratedzy zastanawiali się nad sposobami, by zaszczepić secesję w Maine, inne plany awaryjne zakładały bombardowanie i spalenie marynarki wojennej, zarówno w Bostonie jak i w Nowym Jorku, przy czym uważano, że zniszczenie marynarki w Bostonie byłoby bardzo trudne ze względu na kanały i forty obronne wybrzeża, ale Nowy Jork był postrzegany jako bardziej bezbronny, szczególnie w przypadku niespodziewanego ataku. Ale było to tylko plany i gry wojenne an wypadek konieczności interwencji wojskowej.
Jak się okazało, nie było oczywiście brytyjskiej interwencji wojskowej, która pomogłaby stanom „Południa”, pomimo pewnych dyplomatycznych bliskich połączeń Wielka Brytania, Francja i Rosja ostatecznie pozostały poza wojną. Jednak aktywność dyplomatyczna ze wszystkich stron była pomimo dość dużej aktywności dyplomatycznej (operacyjnie prowadzącej do niczego) ze wszystkich stron. Bardzo łatwo jest się pogubić, gdy ktoś bada dyplomatyczne relacje wszystkich wydarzeń z czasów wojny secesyjnej w USA, z powodu ogromu poglądów i pomysłów, które ludzie mieli w tym czasie. Operacyjnie, wojna secesyjna została rozstrzygnięta przez prastare i najwyższe prawo Might makes Right.
W każdym razie, 157 lat temu królowa Wiktoria ogłosiła brytyjską neutralność w odniesieniu do stron w amerykańskiej wojnie secesyjnej, jednakże rozwój konfliktu powodował konieczność przygotowań militarnych Brytyjczyków w celu zabezpieczenia terytorium Kanady, albo zmiany decyzji politycznej w sprawie neutralności.
Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CO0.