Mobing w polskim systemie prawnym. 1.2. Przyczyny, płaszczyzny, etapy i cechy wyróżniające mobbing.

in #polish6 years ago

boss-2179948_1920.jpg

Przyczyny występowania zjawiska mobbingu.

a. przyczyny społeczne,

  • bezrobocie, stałe zagrożenie utratą pracy i skłonności, świadomych tego faktu przełożonych, do wykorzystania takiej sytuacji w kontaktach z personelem;
  • sztywne struktury organizacji o zhierarchizowanym sposobie zarządzania, umożliwiającym sprawowanie władzy z pozycji siły /bezsensowne polecenia wydawane podwładnym, obarczanie ich dużą odpowiedzialnością przy jednoczesnym ograniczaniu uprawnień;
  • organizacyjny nieporządek, niekompetentne zarządzanie, zła atmosfera w miejscu pracy;
  • brak koleżeńskich zachowań;
  • niestabilna struktura organizacyjna i brak koordynacji w podejmowaniu decyzji. [Łupińska-Toroń, 2010: 543]

b. cechy osobowościowe stosującego mobbing, to osoby o skłonnościach perwersyjno-narcystycznych, charakteryzujące się cechami jak:

  • wyolbrzymione poczucie własnej wartości,
  • przecenianie swoich umiejętności i wiedzy, urojenia odnośnie władzy i sukcesu,
  • wykorzystywanie innych w relacjach interpersonalnych,
  • nadmierna potrzeba podziwu,
  • odczuwanie zazdrości w stosunku do innych,
  • przejawianie aroganckiej postawy i zachowań. [http://www.prawo.egospodarka.pl/34966,Mobbing-definicja-geneza przeciwdzialanie,1,34,3.html]

c. szczególna pozycja społeczna ofiary,

  • fakt, że wywodzi się ona z innego kręgu kulturowego,
  • posiada inną hierarchię wartości niż przełożony lub współpracownicy,
  • przynależność do stowarzyszeń, związków zawodowych, partii politycznych,
  • inne przekonania religijne czy orientację seksualną. [W. Matuszyński, 2004, http://www.mobbing.most.org.pl/publikacja_3.htm#_ftn29]

Ogólnie można stwierdzić, że dotyczy osób w jakiś szczególny sposób wyróżniających się z grupy. Dążeniem większości jest wtedy dyskryminacja takiej osoby i jej wyeliminowanie.

Płaszczyzny występowania mobbingu

Działania mobbingowe mogą występować w różnych układach, tj. na płaszczyźnie współpracowników, w układzie podwładny – zwierzchnik i zwierzchnik – podwładny. [Szewczyk, 2007: 456]

a) Układ współpracownik-współpracownik – przyczyną bywa osobista niechęć danych osób, próba pokazania się w lepszym świetle kosztem drugiej osoby. Czasami źródłem jest zazdrość o coś, co posiadają inni.

b) Układ podwładny-zwierzchnik – rzadziej występującym przypadkiem jest atakowanie zwierzchnika przez podwładnych. Może to wystąpić, gdy przełożony przychodzi z zewnątrz firmy, zachowuje się i działa w sposób nieakceptowany przez grupę nic nie robiąc by przekonać do siebie zespół. Również wtedy ma miejsce, gdy kolega otrzymuje awans, na który w przekonaniu innych nie zasługuje. Jego polecenia mogą być wtedy bojkotowane.

c) Układ zwierzchnik-podwładny – najczęściej występuje prześladowanie pracownika przez zwierzchnika. Zwierzchnik wykorzystuje swoją pozycję, nadużywa władzy, zastrasza, wykorzystując obawę pracownika przed utratą pracy.

Przebieg działań mobbingowych

W działaniach mobbingowych można wyodrębnić następujące etapy:

  • Etap I - Początkowo osoba, szykanowana, nie zdaje jeszcze sobie z tego sprawy. Próbuje działać racjonalnie, załagodzić lub rozwiązać sporadyczne konflikty, ale bezskutecznie. Podważa się jej wiedzę i umiejętności, rozpowszechnia plotki i pomówienia, prowadząc do jej wyobcowania z grupy oraz obniżenia oceny własnej. Próby poprawienia sytuacji prowadzą do nasilenia przemocy i ciągłego już nękania psychicznego. Ciągłe stany napięcia nerwowego ofiary prowadzą do zakłóceń koncentracji, stanów zwątpienia, zakłóceń snu, złego samopoczucia i strachu przed pójściem do pracy.

  • Etap II - Następnie ma miejsce utrwalenie powstałych zachowań i negatywnej opinii o ofierze, jako osoby np. nadwrażliwej, konfliktowej czy przemądrzałej. Zaczynają się niesprawiedliwe upomnienia, straszenie, degradacja pozycji w grupie poprzez przydzielanie mało ważnych zadań. Ciągłe nieuzasadnione pretensje i oskarżenia, poczucie całkowitej bezsilności, mogą wywoływać zachowania agresywne ofiary, pogrążając ją jeszcze bardziej. Praca w stresie prowadzi do popełniania błędów, a te z kolei są powodem wytyków i drwin. Skutki zdrowotne na tym etapie to różne dolegliwości psychosomatyczne, wymagające interwencji lekarskiej np. choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu czy astma oskrzelowa. Osoba mobbingowana coraz częściej przebywa na zwolnieniu chorobowym. Próba znalezienia innej pracy kończy się przeważnie niepowodzeniem.

  • Etap III - W ostatnim etapie, sytuacja ulega dramatycznemu zaostrzeniu. Osoba poszkodowana nie potrafi sprostać obowiązkom zawodowym. Świadomość utraty pracy, utraty środków do życia i pozycji społecznej, powoduje stany depresyjne lub wybuchy niekontrolowanej agresji. W sumie jest już dość powodów do uzasadnienia zwolnienia pracownika lub sugerowania przejścia na wcześniejszą emeryturę czy starania się o rentę, albo podjęcia leczenia psychiatrycznego. [http://mobbing_polska.republika.pl/praca/r4.htm]

** Cechy wyróżniające mobbing**

Wyróżnia się wiele cech, pozwalających rozpoznać mobbing. Poniżej wymienione są cechy mobbingu, które Leymann podzielił na 5 grup:

a) Oddziaływania zaburzające możliwości komunikowania się:
• Ograniczanie przez przełożonego oraz kolegów możliwości wypowiadania się
• Stałe przerywanie wypowiedzi
• Ciągłe krytykowanie wykonywanej pracy oraz życia prywatnego
• Ustne groźby i pogróżki
• Groźby na piśmie
• Ograniczanie kontaktu przez poniżające, upokarzające gesty i spojrzenia
• Różnego rodzaju aluzje, bez jasnego wyrażanie się wprost

b) Oddziaływania zaburzające stosunki społeczne:
• Unikanie przez przełożonego rozmów z ofiarą
• Nie dawanie możliwości odezwania się
• W pomieszczeniu, gdzie ofiara pracuje, przesadzenie na miejsce z dala od kolegów.
• Zabronienie kolegom rozmów z ofiarą

c) Działania mające na celu zaburzyć społeczny odbiór osoby:
• Rozsiewanie plotek.
• Podejmowanie prób ośmieszenia
• Sugerowanie choroby psychicznej lub kierowanie na badanie psychiatryczne
• Wyśmiewanie niepełnosprawności czy kalectwa.
• Parodiowanie sposobu chodzenia, mówienia lub gestów w celu ośmieszenia osoby
• Nacieranie na polityczne albo religijne przekonania
• Żarty i prześmiewanie życia prywatnego oraz narodowości
• Zmuszanie do wykonywania prac naruszających godność osobistą
• Fałszywe ocenianie zaangażowania w pracy
• Kwestionowanie podejmowanych decyzji
• Wołanie na ofiarę używając sprośnych przezwisk lub innych, mających ją poniżyć wyrażeń.
• Zaloty lub słowne propozycje seksualne

d) Działania mające wpływ, na jakość sytuacji życiowej i zawodowej
• Nie dawanie ofierze żadnych zadań do wykonania lub ich odbieranie
• Zlecanie wykonania prac bezsensownych
• Dawanie zadań poniżej jego umiejętności
• Zarzucanie wciąż nowymi pracami do wykonania lub przerastającymi możliwości oraz kompetencje
• Polecenia wykonywania obraźliwych dla ofiary zadań

e) Działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie ofiary.
• Zmuszanie do wykonywania prac szkodliwych dla zdrowia
• Grożenie przemocą fizyczną lub jej stosowanie
• Przyczynianie się do ponoszenia kosztów, w celu zaszkodzenia poszkodowanemu.
• Wyrządzanie szkód psychicznych w miejscu zamieszkania lub miejscu pracy ofiary
• Działania o podłożu seksualnym [Łupińska-Toroń, 2010: 543]

Mobbing a dyskryminacja

Równe traktowanie w zatrudnieniu to jedno z podstawowych praw pracowniczych sankcjonowanych m.in. przez Kodeks Pracy Rozdział IIa (Art. 183a – 183e).

Pracownik ma prawo do traktowania na równi z innymi w zakresie: nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych, bez względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. [Kodeks Pracy z komentarzem, 2011: 12]

  • Dyskryminowanie bezpośrednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn określonych wyżej był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.

  • Dyskryminowanie pośrednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują dysproporcje w zakresie warunków zatrudnienia na niekorzyść wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn określonych wyżej, jeżeli dysproporcje te nie mogą być uzasadnione innymi obiektywnymi powodami. W przejawem dyskryminacji może być również: zachęcanie lub nakazywanie łamania zasad równego traktowania lub niepożądane zachowanie, którego celem jest naruszenie godności pracownika poprzez stworzenie wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej (np. molestowanie albo ze względu na płeć molestowanie seksualne) atmosfery. [Art. 18 3a § 3,4,5, Kodeks pracy, 2011: 12]

Pracownik ma również prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę o jednakowej wartości. Pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką
i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku. Wynagrodzenie, o którym mowa, obejmuje wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter, a także inne świadczenia związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej lub w innej formie niż pieniężna. [Art. 18 3c § 1,2,3, Kodeks pracy, 2011: 13]

Ustawodawca daje osobie dyskryminowanej prawo do odszkodowania od pracodawcy, jak również zabezpieczenie, które mówi, że pracownik, który skorzystał z uprawnień przysługujących mu z tytułu naruszenia zasady równego traktowania nie może być traktowany w sposób niekorzystny, a także nie może być to powód do wypowiedzenia stosunku pracy lub rozwiązania bez wypowiedzenia. Przepis ten stosuje się również do pracownika, który udzielił wsparcia osobie dyskryminowanej. [Art. 18 3d, Art. 18 3e § 1,2, Kodeks pracy, 2011: 13]

Pojęcie dyskryminacji i mobbingu jest często uważane za tożsame, i chociaż ciężko jednoznacznie określić granice pomiędzy nimi należy stwierdzić, że najczęściej dyskryminacja może stanowić wstęp do zachowań mobbingowych. Początkowa niechęć do określonej cechy osoby dyskryminowanej, może przeistoczyć się w długotrwałe znęcanie psychiczne lub fizyczne. Po wtóre pracownik dyskryminowany ma zdecydowanie lepsze położenie prawne niż pracownik mobbingowany. W pierwszym przypadku to pracodawca musi udowodnić, że do dyskryminacji nie doszło, w drugim przypadku wszelkie dowody zajścia musi przedstawić poszkodowany pracownik.

Według badań CBOS-u z 2006 kobiety są częściej dyskryminowane w miejscach pracy niż mężczyźni, zwłaszcza, jeżeli chodzi o zaniżanie wynagrodzenia, nierówne traktowanie, czy możliwość znalezienia pracy, na przypadki niewłaściwego traktowania częściej wskazują kobiety niż mężczyźni. [Kobiety w społeczeństwie – Równouprawnienie czy dyskryminacja. Komunikat z badań CBOS, 2006: 6]

Przypisy

Sort:  

Today I don't feel like doing anything..

Coin Marketplace

STEEM 0.36
TRX 0.12
JST 0.040
BTC 70446.49
ETH 3571.68
USDT 1.00
SBD 4.73