Ptaki łowne są wśród nas

Ostatnim razem przedstawiłem wam wybrane ssaki, które możemy przypadkiem spotkać w polskich lasach. Dziś przyszła kolej na występujące w Polsce ptaki łowne. Ptakami łownymi nazywamy ptaki, które żyją w naturalnym środowisku i które są pozyskiwane przez człowieka podczas polowań. Osobiście nie jestem wielkim zwolennikiem wszelkich polowań (za wyjątkiem tych, które są konieczne np. polowanie na dziki nadmiernie niszczące uprawy lub z powodu ASF). Natomiast reszta zwierząt powinna spokojnie egzystować, rozwijać swoje populacje i cieszyć nasze oczy gdy przypadkowo je spotkamy. Tak więc dziś poznamy kilka skrzydlatych zwierzaków.

źródło

Gęś gęgawa

Jest gatunkiem z okresem łownym: od 1.09 do 21.12 a w województwach zachodniopomorskim,wielkopolskim, dolnośląskim i lubuskim aż do 31.01.

• Obszary występowania w Polsce: Obecnie występuje niemal w całym kraju za wyjątkiem terenów górskich. Główne obszary gniazdowania to Wielkopolska, Ziemia Lubuska oraz Pomorze Zachodnie.
• Zasiedlane środowisko: Zaciszne zbiorniki wodne z szerokim pasem trzcin, zarastające stawy i jeziora w sąsiedztwie pastwisk i łąk.
• Nazwa okresu godowego: Lęgi
• Termin okresu godowego: Marzec-kwiecień
• Formy „żeństwa”: Monogamia
• Liczba złożonych jaj: 3-12 jaj
• Główne składniki pokarmu: Pokarm roślinny (wodorosty, trawa, ziarna zbóż, ozimina zbóż, nasiona, kłącza).
• Główne przyczyny śmiertelności: Odstrzał na obszarach zimowisk. Straty ponoszą również przez ptaki i ssaki drapieżne, które atakują w zniesieniach i lęgach. Dorosłe osobniki padają łupem orłów, lisów i psów.
• Cechy po jakich można określić płeć: Samiec jest nieco większy od samicy.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Rosnąca
• Co robią w zimie: Odlatują z Polski.

źródłoLicence:CC BY 1.0

Krzyżówka

Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Na krzyżówki można polować od 15.08 do 21.12.

• Obszary występowania w Polsce: W Polsce jest to gatunek pospolity. Na nizinach występuje bardzo licznie za wyjątkiem niewielkich gęsto zalesionych obszarów. Występuje również licznie na obszarach wyżynnych (łącznie z Podkarpaciem i Sudetami).
• Zasiedlane środowisko: Zasiedla wszystkie typy siedlisk związane z obecnością płytkich zbiorników wodnych, których brzegi porośnięte są gęstą roślinnością (np. jeziora, stawy, glinianki).
• Nazwa okresu godowego: Lęgi
• Termin okresu godowego: Zdarza się już pod koniec marca ale częściej zaczyna się pod koniec kwietnia.
• Formy „żeństwa”: Poligamia
• Liczba złożonych jaj: 5-12 jaj
• Główne składniki pokarmu: Jest wszystkożerna. Zjada pokarm roślinny (liście i łodygi roślin wodnych, lądowych oraz nasiona) oraz zwierzęcy (owady, mięczaki, skorupiaki, pierścienice, płazy, ryby).
• Główne przyczyny śmiertelności: Największa śmiertelność w pierwszych etapach życia spowodowana przez drapieżniki (ptaki krukowate, ssaki łasicowate). Natomiast dorosłe osobniki giną głównie w polowaniach.
• Cechy po jakich można określić płeć: Kaczor w szacie godowej ma charakterystyczną czarnozieloną z granatowym połyskiem głowę, która oddzielona jest od brązowego wola (rozszerzenie lub uchyłek przełyku służące do gromadzenia i przenoszenia pokarmu) białą obrączką. Kaczka jest brązowa. W szacie spoczynkowej (rodzaj upierzenia poza okresem toków i lęgów) różnią się barwą dzioba: samiec –jednolicie oliwkowo zielonkawy z czarnym paznokciem, samica-plamisty brązowo-pomarańczowy.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Malejąca
• Co robią w zimie: Pozostaje i zimuje w kraju.

źródłoLicence:CC BY-SA 2.5

Cyraneczka zwyczajna

Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Można na nie polować od 15.08 do 21.12.

• Obszary występowania w Polsce: W naszym kraju jest bardzo nielicznym gatunkiem. Lokalnie jest nieco liczniejszy na północy kraju, natomiast na południu kraju praktycznie nie występuje.
• Zasiedlane środowisko: Preferuje zaciszne zbiorniki śródleśne, zarastające jeziora czy stare stawy.
• Nazwa okresu godowego: Lęgi
• Termin okresu godowego: Od połowy kwietnia do końca maja
• Formy „żeństwa”: Monogamia
• Liczba złożonych jaj: 7-15 jaj
• Główne składniki pokarmu: Jest wszystkożerna tak jak kuzynka krzyżówka.
• Główne przyczyny śmiertelności: Straty ponosi w lęgach przez drapieżniki (ptaki drapieżne, krukowate i ssaki łasicowate). Osobniki dorosłe padają również łupem dziennych ptaków drapieżnych oraz myśliwych podczas polowań.
• Cechy po jakich można określić płeć: Samiec w upierzeniu godowym ma kasztanowo brązową głowę, oczy otoczone są podłużnymi czarnozielonymi, metalicznie lśniącymi plamami z wąską białą obwódką wokół nich. Dziób i nogi szaroczarne. Upierzenie spoczynkowe samca jest podobne do samicy, tylko ciemniejsze.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Malejąca
• Co robią w zimie: Odlatuje z kraju.

Samiec

źródłoLicence:CC BY-SA 4.0

Samica

źródłoLicence:CC BY-SA 4.0

Jarząbek zwyczajny

Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Można na nie polować od 1.09 do 30.11.

• Obszary występowania w Polsce: Występuje w czterech wyraźnie oddzielających się regionach: w Karpatach i na Podkarpaciu, w północno -wschodniej części kraju oraz w izolowanych i nielicznych populacjach w Górach Świętokrzyskich i na Roztoczu.
• Zasiedlane środowisko: Jest typowym gatunkiem leśnym. Występuje głównie w lasach iglastych, ale zasiedlają również lasy mieszane i liściaste. Preferują dojrzałe drzewostany z zwartym sklepieniem wysokich drzew iglastych. W lasach mieszanych ważna jest obecność dobrze rozwiniętego podszytu i bogatego runa.
• Nazwa okresu godowego: Toki
• Termin okresu godowego: Rozpoczyna się w marcu i w zależności od warunków atmosferycznych może trwać do końca kwietnia.
  Formy „żeństwa”: Monogamia
• Liczba złożonych jaj: 5-14 jaj
• Główne składniki pokarmu: Żywi się pączkami drzew i krzewów, młodymi pędami, liśćmi, kwiatami, owocami, jagodami i nasionami. Ponadto zjada również owady (mrówki i ich larwy, chrząszcze, gąsienice motyli, pajęczaki).
• Główne przyczyny śmiertelności: Głównym powodem jest zubożenie struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanów, usuwania z lasów martwego drewna i presja wyspecjalizowanych drapieżników (np. jastrzębia gołębiarza, lisa, jenota, kuny leśnej czy kruka).
• Cechy po jakich można określić płeć: Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony. Samce są bardziej bogato ubarwione niż samice. Samiec posiada czarne podgardle z białą obwódką. Natomiast samica na czarnym polu ma liczne białe plamy z rdzawym odcieniem.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Malejąca
• Co robią w zimie:Pozostaje i zimuje w kraju.

źródłoLicence:Domena publiczna

Cietrzew zwyczajny

Jest gatunkiem chronionym w Polsce.

• Obszary występowania w Polsce: Głównie północno-wschodnia Polska. Spotykane są dość często na Wyżynie Małopolskiej, w Karpatach Zachodnich oraz Sudetach.
• Zasiedlane środowisko: Zasiedla rozległe obszary podmokłych łąk z zadrzewieniami wierzbowymi, brzozowymi i olchowymi, torfowiska wysokie oraz nieużytki w dolinach rzek.
• Nazwa okresu godowego: Toki
• Termin okresu godowego: Od połowy marca do końca maja (w górach nawet do czerwca)
• Formy „żeństwa”: Poligamia
• Liczba złożonych jaj: 3-16 jaj
• Główne składniki pokarmu: Zjada liście, pączki, kwiatostany, owoce, nasiona i owady.
• Główne przyczyny śmiertelności: Jest atakowany przez duże ptaki (np. jastrzębie) i ssaki drapieżne (lisy, kuny).
• Cechy po jakich można określić płeć: Samce są większe i bardziej bogato ubarwione. Ubarwienie samca jest w tonacji czarnej z granatowym połyskiem. Samice od rdzawo do złotawo brązowej z wyraźnym srebrno szarym lub czarnobrązowym falistym wzorem.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Malejąca
• Co robią w zimie: Pozostaje i zimuje w kraju.
  Samiec
  
  źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Samica

źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Głuszec zwyczajny

Głuszec jest w Polsce gatunkiem objętym ścisłą ochroną.

• Obszary występowania w Polsce: Bytuje tylko w czterech izolowanych populacjach: karpackiej, dolnośląsko-sudeckiej (Bory Dolnośląskie i Sudety), lubelskiej (Puszcza Solska, Lasy Janowskie), i podlaskiej (Puszcza Augustowska)
• Zasiedlane środowisko: Preferuje lasy na siedliskach borowych o różnym stopniu wilgotności. Potrzebuje starych lasów o naturalnej strukturze i stosunkowo luźnym zwarciu z obecnością niewielkich nasłonecznionych przestrzeni otwartych. Warstwa runa musi być dobrze rozwinięta.
• Nazwa okresu godowego: Toki
• Termin okresu godowego: Przełom marca i kwietnia (2-3 tygodnie później w górach)
• Formy „żeństwa”: Poligamia
• Liczba złożonych jaj: 4-12 jaj
• Główne składniki pokarmu:Zimą posiada dość monotonną dietę (igły sosen, świerków i czasami pączki innych drzew). Natomiast od wiosny do jesieni żywi się owadami oraz jagodami i innymi owocami leśnymi, pędami wrzosów, ziołami i liśćmi wielu gatunków runa leśnego.
• Główne przyczyny śmiertelności: Głównie narażone są jaja i pisklęta. Dorosłe osobniki padają ofiarą rysi, wilków, lisów, kun, jastrzębi, orłów, puchaczy.
• Cechy po jakich można określić płeć: Dymorfizm płciowy bardzo silny. Samce mają krępy tułów i stosunkowo dużą głowę. Samice są delikatniejszej budowy ciała. U samca bardzo dobrze widoczne róże nad oczami natomiast u samicy słabo widoczne.
• Liczebność w ostatnich 10 latach:Malejąca
• Co robią w zimie: Pozostaje i zimuje w kraju.

Samiec

źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Samica

źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Kuropatwa zwyczajna

Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Można na nie polować od 11.09 do 21.10. Natomiast metody odłowu można stosować do 15.01.

• Obszary występowania w Polsce: Występuje w całym kraju.
• Zasiedlane środowisko: Preferuje większe obszary (z dobrym dostępem do wody) porośnięte trawami i ziołami poprzerywane wyższą i bardziej gęstą roślinnością jak kępy krzewów i zarośli. Lubi miejsca piaszczyste gdzie zażywa kąpieli piaskowych.
• Nazwa okresu godowego: Toki
• Termin okresu godowego: Kwiecień-maj
• Formy „żeństwa”: Monogamia
• Liczba złożonych jaj: 10-20 jaj
• Główne składniki pokarmu: Żywi się liśćmi, trawą, zbożami, nasiona zbóż i roślin zielnych (np. rdest, wiechlina roczna i gwiazdnica pospolita).
• Główne przyczyny śmiertelności:Ponosi starty w zniesieniach przez drapieżniki (lisy, łasice i ptaki krukowate) oraz w trakcie polowań.
• Cechy po jakich można określić płeć: Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony. Samce są nieco większe od samic.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Utrzymuje się na stałym poziomie.
• Co robią w zimie: Pozostaje i zimuje w kraju.

źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Przepiórka zwyczajna

Przepiórka jest w Polsce gatunkiem objętym ścisłą ochroną.

• Obszary występowania w Polsce: Występuje w całym kraju ale liczniejsza jest na wschód od Wisły.
• Zasiedlane środowisko: Zasiedla przede wszystkim nieużytki o niezbyt wysokiej roślinności, ale także skraje pól i łąk oraz pastwisk. Lubi siedliska suche o ciepłym mikroklimacie.
• Nazwa okresu godowego: Toki
• Termin okresu godowego: Maj
• Formy „żeństwa”: Monogamia
• Liczba złożonych jaj: 7-18 jaj
• Główne składniki pokarmu: Jest ptakiem wszystkożernym, który żeruje głównie z ziemi. Zjada opadłe nasiona wielu gatunków chwastów, traw i zbóż (proso, pszenica, owies, jęczmień) oraz małe owady i ich larwy.
• Główne przyczyny śmiertelności: Jest narażony głównie na drapieżne ptaki i ssaki. Ginie również w wyniku prac polowych.
• Cechy po jakich można określić płeć: Dymorfizm płciowy praktycznie nie występuje.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Malejąca
• Co robią w zimie: Odlatuje z kraju.

źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Bażant zwyczajny

Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Można polować na samce od 1.10 do końca lutego. Natomiast na samice tylko w ośrodkach hodowli zwierzyny (OHZ) od 1.10 do 31.01.

• Obszary występowania w Polsce: Najliczniej występuje w centralnej i południowej Polsce. Natomiast w północno-wschodniej części kraju nie występuje.
• Zasiedlane środowisko: Preferują obszary trawiaste z grupami krzewów oraz nadrzeczne zarośla, szuwary i trzciny
• Nazwa okresu godowego: Toki
• Termin okresu godowego: Marzec- czerwiec
• Formy „żeństwa”: Poligamia
• Liczba złożonych jaj: 8-14 jaj
• Główne składniki pokarmu: Żywi się nasionami chwastów i roślin uprawnych oraz krzewów i drzew, a także zielonymi oziminami, bulwami, korzeniami i jagodami. Zjada również małe stawonogi (larwy i dorosłe chrząszcze, pluskwiaki, muchówki i pajęczaki).
• Główne przyczyny śmiertelności: Główne straty w lęgach spowodowane są przez drapieżniki (lisy, ssaki łasicowate, ptaki krukowate, psy i koty). Giną również w wyniku polowań i prac agrotechnicznych na polach.
• Cechy po jakich można określić płeć: Dymorfizm płciowy nie jest zbyt mocno zaznaczony. Samce są większe od samic i są bogato ubarwione.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Malejąca
• Co robią w zimie: Pozostaje i zimuje w kraju.

Samiec

źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Samica

źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Słonka zwyczajna

Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Można polować na nią od 1.09 do 21.12.

• Obszary występowania w Polsce: W Polsce jest gatunkiem nielicznym. Występuje na obszarze całego kraju wraz z terenami górskimi do wysokości 1600 m n.p.m. (np. w Tatrach).
• Zasiedlane środowisko: Zasiedla wilgotne lasy (liściaste, mieszane i iglaste) z bogatym podszytem złożonym z leszczyny, jeżyn, paproci, borówek. Lubi małe polany, zarośla i młodniki wzdłuż strumieni lub rozlewisk.
• Nazwa okresu godowego: Lęgi
• Termin okresu godowego: Marzec-maj
• Formy „żeństwa”: Poligamia
• Liczba złożonych jaj: 2-5 jaj
• Główne składniki pokarmu: Żywią się głównie pokarmem zwierzęcym: dżdżownice, larwy owadów (chrząszczy). Żywi się również pokarmem roślinnym: nasiona roślin zielnych, turzyc, zbóż, owoce(jarzębina, bez, jagody, jeżyny), korzenie, źdźbła traw, igły świerka.
• Główne przyczyny śmiertelności: Głównym powodem śmiertelności piskląt są ssaki drapieżne (głównie lisy) oraz sowy. Natomiast polowania są najważniejszym czynnikiem śmierci dorosłych osobników.
• Cechy po jakich można określić płeć: Osobniki obu płci posiadają jednakowe, typowo ochronne ubarwienie.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Utrzymuje się na stałym poziomie.
• Co robią w zimie: Pozostaje i zimuje w kraju.

źródłoLicence:CC BY-SA 3.0

Grzywacz

Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Można polować na niego od 15.08 do 30.11.

• Obszary występowania w Polsce: Występuje na obszarze całego kraju.
• Zasiedlane środowisko: Jest gatunkiem leśnym, preferuje drzewostany mieszane i liściaste. Zasiedla skraje lasów, śródpolne zadrzewienia, parki, ogrody, sady oraz miasta.
• Nazwa okresu godowego: Lęgi
• Termin okresu godowego: Marzec- kwiecień
• Formy „żeństwa”: Monogamia
• Liczba złożonych jaj: 1-2 jaja
• Główne składniki pokarmu: Zjada zielone liście, pączki, kwiaty, młode pędy, nasiona traw i zbóż, rośliny zielne i owoce.
• Główne przyczyny śmiertelności: Straty jaj i piskląt spowodowane przez (sroki, wrony, sójki, szczury, kuny, łasice). Dorosłe grzywacze mogą padać ofiarą jastrzębi i sokoła wędrownego.
• Cechy po jakich można określić płeć: Osobniki obu płci posiadają jednakowe ubarwienie, w tonacji niebieskawo popielatej.
• Liczebność w ostatnich 10 latach: Rosnąca
• Co robią w zimie: Odlatują z kraju.

źródłoLicence:CC BY 2.0

Na podstawie:
ŁOWIECTWO- Andrzej Tomek, Henryk Okarma