"Na etapie", czyli 3 wersje jednej piosenki

10 lutego 1940 roku NKWD rozpoczęło masową deportację Polaków na Syberię. Była to pierwsza z czterech masowych deportacji przeprowadzonych przez Sowietów w latach 1940-1941. Wywieziono wówczas w głąb ZSRR 140 tysięcy osób – głównie rodziny wojskowych (zamordowanych niedługo później w Katyniu i innych miejscach na terenie ZSRR), urzędników, pracowników służby leśnej i kolei. Ci, którzy przeżyli transport w bydlęcych wagonach, byli skazani na niewolniczą pracę i życie w nieludzkich warunkach.

To właśnie Sybirakom poświęciłem piosenkę "Na etapie". Napisałem ją pod wpływem wspomnień p. Stanisławy Wiatr-Partyki, która jako dziecko została zesłana na stepy Kazachstanu. W pamięci utkwiła mi historia kostki cukru, która stała się swoistą relikwią umęczonej Ojczyzny.

Piosenkę napisałem na początku stycznia 2008 roku. Nagrałem ją niedługo potem i ukazała się na płycie "Niezłomność", której premiera miała miejsce w kwietniu tego samego roku.

Zdradzeni przez noc stoją w czerni mroku
Mając w kieszeniach jedynie strach i głód
Jeden przy drugim nie mogąc zrobić kroku
Stoją w wagonach co wiozą ich na Wschód

Winą ich - polskość, chwała dawnych dni
Zbrodnią - modlitwy za tą co nie zginie
Karą - ból, nędza, pot, ofiara krwi
Krwi bohaterów, którą Sybir spłynie

Jak piołun życie gorzkie toczy los
Nie znając smaku cukru ani miodu
A wiatr ponad stepem niesie głos
Głos zesłanego to narodu...

Lecz przyjdzie taki dzień, gdy wrócą
Dusz tysiące ruszy w drogę
I pieśń kresową zanucą
W Polsce przedrozbiorowej.

Niestety dość szybko uznałem, że warstwa muzyczna mnie nie satysfakcjonuje i zarówno temat, jak i tekst zasługują na coś lepszego. Przez kolejne lata co jakiś czas wracałem do prac nad nową melodią "Na etapie". Bez rezultatu. Aż pewnego dnia wziąłem gitarę do ręki i trzy chwyty dały mi odpowiedź. A-moll, h-moll, e-moll. Kilka miesięcy później wziąłem w rękę akordeon i nagrałem nową wersję.

Piosenka wciąż nie doczekała sie studyjnego nagrania. Oprócz wersji akordeonowej na YouTube można posłuchać wykonanie koncertowe z Gowidlina, gdzie zagrałem ją z Rafałem Halskim 17 września 2016 roku.