Dzieci Zamojszczyzny... Akcja Zamość... Pamiętajmy

76 lat temu... W nocy z 27 na 28 listopada 1942 roku Niemcy okupujący Polskę realizując Generalny Plan Wschodni - nazistowski plan zasiedlania i germanizacji terenów Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej położonych na wschód od granicy III Rzeszy, rozpoczęli masowe wysiedlenia Polaków z terenu Zamojszczyzny.

Aktion Zamość - Akcja Zamość trwał od listopada 1942 do sierpnia 1943 roku i spowodowała wysiedlanie 110 tys. Polaków w ich miejsce Niemcy planowali osiedlić 60 tys. kolonistów niemieckich przesiedlonych w ramach realizacji założeń narodowosocjalistycznych idei zdobywania "przestrzeni życiowej" - Lebensraum. Ta przestrzeń życiowa według doktryny niemieckiego narodowego socjalizmu miała należeć się niemieckiej "rasie panów" - Herrenvolk, Herrenrasse. Niemcy na wysiedlonych trenach planowali osiedlić kolonistów z Besarabii, Ukrainy, Bośni, Serbii, Słowenii, ZSRR oraz terytorium okupowanej Polski, jak również z terenów okupowanej Ukrainy. Wszystko to pod hasłem Drang nach Osten - „parcie na wschód”. Była to bezpośrednia forma realizowania polityki niemieckiej ekspansji terytorialnej na tereny słowiańskie i nadbałtyckie.

Równolegle Niemcy realizowali inne elementy planu kolonizacji i germanizacji terenów wschodnich realizując akcję uprowadzania i poddania germanizacji ok 30 tys. polskich dzieci. Akcja "Rabunek dzieci" była jednym z elementów Generalnego Planu Wschodniego. Dzieci były porywane, odbierane polskim rodzicom, którzy byli często mordowani. Następnie wysyłano je do obozów selekcji rasowej tzw. wiosek dziecięcych - Kinderdörfer. Tam dzieci otrzymywały nowe - niemieckie nazwiska i poddawane były wstępnej germanizacji. Te z nich, które uznano za wartościowy materiał do kształtowania przekazywane były rodzinom niemieckim. Pozostałe uznane za bezwartościowe wysyłano na śmierć do obozu koncentracyjnego w Auschwitz lub do Pracy w Generalnej Guberni.

Akcja Zamość realizowana była przez Niemców w dwóch etapach.

Pierwszy etap został przeprowadzony od 28 listopada 1942 do marca 1943 i obejmował wysiedlenie 116 wiosek.

Drugi etap (akcja Werwolf) rozpoczął się w czerwcu i trwał do sierpnia 1943. Niemcy stosując taktykę pacyfikacji - palenia wsi i mordowania części mieszkańców chcieli wysiedlić ok. 696 wiosek.

Tym razem jednak napotkali opór zbrojny oddziałów partyzanckich i udało im się wysiedlić 293 wioski. Polacy zaczęli organizować się zbrojnie. Oddziały partyzanckie zebrane w rejonie Puszczy Solskiej w grudniu 1942 roku rozpoczęły kontratak. Celem tej akcji było organizowanie samoobrony na wysiedlanych terenach, atakowanie ekspedycji wysiedlających oraz atakowanie i palenie wsi zamieszkałych przez kolonistów. Zgrupowanie partyzanckie składało się z żołnierzy różnych organizacji podziemnych i oddziałów partyzantów rosyjskich.

Walki i stawiony zbrojny opór spowodował, że Niemcy nie zdołali zrealizować wszystkich planowanych wysiedleń a po przegranej pod Zaborecznem bitwie z oddziałami partyzanckimi na pół roku zaprzestali wysiedleń.

Aby odciążyć oddziały pacyfikacyjne Niemcy osiedlili na pozyskanych terenach osadników z Ukrainy. Miało to na celu stworzenie strefy buforowej pomiędzy partyzantami a niemieckimi kolonistami i wywołanie konfliktów polsko- ukraińskich. Plan się powiódł. Polacy zaczęli walczyć z Ukraińcami a kumulacją konfliktu była ofensywa wojsk UPA. W pierwszej połowie 1944 Ukraińska Powstańcza Armia rozpoczęła na Zamojszczyźnie ofensywę, w wyniku usunęła Polaków z powiatów hrubieszowskiego, tomaszowskiego i biłgorajskiego Podczas działań wojennych UPA Ukraińcy bestialsko zamordowali wielu Polaków. Oddziały partyzanckie odpowiedziały kontratakiem co związało siły ruchu oporu w walce z Ukraińcami dając Niemcom czas na zebranie wystarczających do kontruderzenia sił.

Sprawa zrobiła się na tyle poważna, że Niemcy zaczęli określać ją jako "Powstanie zamojskie". Duża koncentracja oddziałów partyzanckich, które atakowały i niszczyły niemieckie siły , transporty i wiązały walką oddziały Wermachtu, które powinny walczyć na froncie wschodnim była Niemcom totalnie nie na rękę. Pół roku po przerwaniu akcji wysiedleń Niemcy skoncentrowali odziały SS, które wsparte czołgami i artylerią uderzyły na oddziały partyzanckie w rejonie Puszczy Solskiej i Lasów Janowskich. Niemieckie akcje – „Sturmwind I” i „Sturmwind II” miały na celu rozbicie sił partyzanckich. W ich wyniku w bitwach na Porytowym Wzgórzu i pod Osuchami siły partyzanckie zostały niemal całkowicie zniszczone.

Na Zamojszczyźnie w obronie wysiedlanych Polaków i porywanych dzieci w starciach z Niemcami wspólnie walczyły oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Gwardii Ludowej i partyzantki rosyjskiej.

Pamiętajmy dokąd może nas zaprowadzić droga narodowego socjalizmu... Pamiętajmy... Aby koszmar wojny nigdy już się nie powtórzył.