مقاومت باکتری‌ها نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها
آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از کشفیات مهم در دوران مدرن پزشکی به شمار می‌روند که نقش مهمی در کنترل بیماری‌های عفونی در قرن اخیر داشته‌اند. علاوه بر کاربردهای بی‌شمار آنها در معالجه‌ی انواع بیماری‌های انسانی، آنتی‌بیوتیک‌ها در پرورش دام نیز کاربردهای زیادی دارند با این حال، استفاده‌ی بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به توسعه و گسترش مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی در میان باکتری‌های مختلف شده است.
Image credit: Wikimedia Commons
آنتی‌بیوتیک‌ها فرآیندهای مختلف سلولی را هدف قرار می‌دهند و باعث توقف و کاهش رشد باکتری‌ها و یا کشته شدن سلول‌های باکتریایی می‌شوند. اما در صورتی که سطح آنتی‌بیوتیک در حد کشنده نباشد، ممکن است برخی از باکتری‌ها که از طریق جهش ژنتیکی نسبت به آنتی‌بیوتیک مقاوم شده‌اند، بر اساس فرآیند انتخاب طبیعی، تکثیر پیدا کنند و باعث گسترش مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک شوند. این جهش‌های ژنتیکی گاه از طریق پلاسمید وارد باکتری می‌شوند و گاهی نیز جهش در کروموزوم خود باکتری صورت می‌گیرد.
نگرانی در زمینه‌ی افزایش شیوع باکتری‌های مقاوم به دارو بر اثر این واقعیت تشدید می‌شود که کشف آنتی‌بیوتیک‌های جدید امروزه به‌ندرت صورت می‌پذیرد. اکثر دسته‌های آنتی‌بیوتیکی در اواسط تا اواخر قرن بیستم کشف شدند. از آن پس، شاید به دلیل کاهش تحقیقات در این زمینه، داروهای کمتری برای مقابله با باکتری‌ها کشف شده‌اند و در مقابل مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها نیز گسترش زیادی پیدا کرده است.
یکی از مکانیسم‌های شایع مقاومت باکتری‌ها در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها، به دست آوردن توانایی بیشتر برای پمپ‌های بیرون‌ریزی دارو است. این پمپ‌ها دارو را از داخل سیتوپلاسم بیرون می‌ریزند و توانایی دارو در رسیدن به هدف خود را محدود می‌سازند.
ژن‌های ایجاد کننده‌ی مقاومت ممکن است منحصر به یک آنتی‌بیوتیک خاص باشند و یا اینکه در مقابل یک دسته‌ی دارویی و داروهای متعدد مقاومت ایجاد کنند.
خیلی از اوقات، مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق انتقال ژن‌های ایجاد کننده‌ی مقاومت به این باکتری‌ها ایجاد می‌شود و معمولاً پلاسمیدها این انتقال را تسهیل می‌کنند. برخی از پلاسمیدها امکان انتقال ژن به این باکتری‌ها را فراهم می‌کنند و ممکن است حاوی ژن مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک نیز باشند.
شایع‌ترین عفونت مقاوم نسبت به آنتی‌بیوتیک در انسان‌ها، استاف طلایی مقاوم به متی‌سیلین است. شایع‌ترین مکانیسم مقاومت در این باکتری از طریق نوعی پروتئین متصل شونده به پنی‌سیلین است که به طور مؤثر به آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام (مانند پنی‌سیلین) متصل نمی‌شود و بنابراین، آنتی‌بیوتیک نمی‌تواند نقش خود را به خوبی انجام دهد.