Almak mı Vermek mi?

Resim

Almak ve vermek, Türkçede sıklıkla kullandığımız fiiller. Belki de hayatımızda düstur edindiğimiz ilkeler : Veren el, alan elden üstündür.

Ara ara rastladığım bir durumsa bu fiillerin aynı kelimeler ile kullanıldığında farklı anlamlara geliyor olması. Hak vermek, hak almak gibi.

Alınır mı verilir mi dediğim kelimelerden biri de kıymet. Muzdarip olduğumuz bir kelime aslında. Hayatımızın birçok noktasında kıymetimizin bilinmemesinden şikayet eder dururuz. Tabi bu şikayete avukat çevremiz tarafından (!) hemen cevap gelir.

Hak verilmez, alınır !

Genel bir ifadeyle kıymet bilmek,

Hak ve hakkaniyete uygun davranmaktır.

Kıymet bilme kavramı oldukça geniş alanlarda kullanılabilir. Bir insanın kıymeti bilindiği gibi, bir nimetin ya da hatıranın duruma göre bir eşyanın dahi kıymeti bilinebilir.

Kıymet bilme konusunda kişinin sağlam bir terazisinin olması gerekir. Yoksa ölçüyü tutturamazsak beraberinde ciddi sıkıntılar yaşayabiliriz.

Nasıl ki terazi de ölçünün az da olması fazla da olması sıkıntılar doğuracaksa verilen kıymetin az ya da fazla olması da ciddi problemleri beraberinde getirebilir. Dikkat etmek lazım.

Düşündüm de… Zamanı tutturamadığımızda da bir ömür boyu üzüleceğimiz durumlara düşürebilir. Kaybettiklerimizin kıymetini öldükten sonra anlamamız gibi :(

Cemal Süreya okur musunuz? Bir yazısında

Gerçekler çıkalı doğrular azaldı.

Demişti. Ne anlam dolu bir cümle, bir o kadar da üzücü. Maalesef.

Dilimiz doğru kullanıldığında oldukça ince noktalara sahip. Kıymet bilmek ve değer vermek aynı anlamlara geliyor gibi gözükse de insan için kullanıldığında ilk kullanımı sanki daha doğru (kıymet bilme). Bu noktada aklıma gelen insanın kıymetinin olduğu ancak “insanın değeri”nin olmadığıdır.

Kıymet bilen veya kıymet veren insanları düşünüyorum. Bu kavramlar sanki insan olmakla beraber gelen kavramlar. Her ‘insan’ım diyen kıymet veremez çünkü.

Bir ara sıklıkla yaptığım bir eylem : kelimelerdeki ünlüleri çıkarmak, kymt gibi. Yazıda çok fazla kıymetten bahsettiğimden kymt kelimesini kıymet olarak rahatlıkla okuyabildiniz. Ancak benim bahsettiğim kıymet değil de kıyamet ise?

Kıymet ve kıyamet kelimelerinin yazım olarak ne kadar birbirine benzediğini fark ettiniz mi? Belki anlamsal bir ilişki vardır diye düşündüm. İlk aklıma gelen verilmeyen kıymetin muhatabı için kıyamet anlamına gelebileceği oldu.

Kıymet verilmediğinde insanda oluşan kırılmayı hayal edebilir misiniz? Aklıma Cemil Meriç'ten

İnsanlar kıyıcıydı, kitaplara kaçtım.

İfadesi geliyor.

Kıymet bilme, düşünüldüğünde uzun soluklu bir ifade. Yaptığınız iyiliklerin, güzelliklerin unutulduğunu yok sayıldığını düşünün. Bunlar yaşandıktan sonra kıymetim bilindi diyebilir misiniz? Bu noktadan bakıldığında vefa ile kıymet iç içe geçmiş durumda. Vefalı insan kıymet bilirken vefasız bilmez diyebiliriz.

Vefa deyince aklıma vefat ettikten sonra kıymetini bildiğimiz insanlar geldi.

Sabırla okuduğunuz için teşekkür ederim.