Słoń afrykański (Loxodonta africana) i słoń leśny (Loxodonta cyclotis) - największe ssaki lądowe

marson (35)in #animals • 6 years ago

Poprzedni artykuł był poświęcony nosorożcowi czarnemu (Diceros bicornis), dzielącemu środowisko ze zwierzętami, które teraz mam zamiar opisać. Mowa w tym artykule będzie o słoniu afrykańskim (Loxodonta africana) i słoniu leśnym (Loxodonta cyclotis), które do niedawna były uważane za jeden gatunek. Miłego czytania. :)

Savannah-Elephant-African-Bush-Elephant-Africa-114543.jpg
Słoń afrykański sawannowy...

... i słoń afrykański leśny na pierwszy rzut oka nie sprawiają wrażenia, że to 2 różne gatunki, nieprawdaż?

Uważano, że słoń leśny jest podgatunkiem słonia sawannowego (tak będę nazywał w tym artykule tego drugiego). Różnice pomiędzy nimi wykazały badania genetyczne. Co ciekawe, badania te były początkowo prowadzone w celu wskazania źródeł pochodzenia nielegalnie obracanej kości słoniowej. Skąd wiemy, że słoń sawannowy i leśny to 2 różne gatunki? Już spieszę z wytłumaczeniem. Rohland i współpracownicy przeprowadzili badania nad mitochondrialnym DNA, które wykazały, że słoń leśny oddzielił się od sawannowego 6,6 - 8,6 mln lat temu. Jednak mitochondrialny DNA to tylko jedno locus genomu. Hipotezę, że w Afryce żyją 2 gatunki słoni, a nie 1, wsparły dalsze badania. Analiza 375 loci DNA jądrowego wykazała, że słoń leśny oddzielił się od sawannowego mniej więcej w tym samym czasie, kiedy mamut włochaty wyodrębnił się ze słonia indyjskiego. Mamut i słoń indyjski są klasyfikowane w dwóch różnych rodzajach - Mammuthus primigenius i Elephas maximus - co udowodniło zasadność zaklasyfikowania słonia leśnego i sawannowego w dwóch różnych gatunkach.

Niestety, dla słoni leśnych przeniesienie do osobnego gatunku było zgubne. Dlaczego ? Dlatego, że występuje on na obszarze krajów niestabilnych politycznie, takich jak Demokratyczna Republika Konga, gdzie zatrzymanie nielegalnego handlu kością słoniową jest praktycznie niemożliwe. Ale do ochrony przejdziemy później.

Różnice między słoniem sawannowym i leśnym widać już gołym okiem. Po pierwsze - ciosy. U słonia sawannowego są bardziej zakrzywione, podczas gdy u leśnego są raczej proste i skierowane ku dołowi. Po drugie - uszy. U słonia leśnego są bardziej zaokrąglone i nieco mniejsze niż u sawannowego. Po trzecie - palce. Słoń sawannowy ma po 4 palce u przednich kończyn i 3 u tylnych, podczas gdy leśny ma ich - odpowiednio - po 5 i po 4.

Rozmiary:

Długość ciała (wraz z trąbą): 6 - 7,5 m
Wysokość w kłębie: 3 - 4 m
Masa ciała: 5 - 7,5 t

Słoń afrykański jest zwierzęciem stadnym. Stada składają się z samic i niedojrzałych płciowo samców. Te ostatnie - po osiągnięciu dojrzałości płciowej - opuszczają je i zaczynają samotne życie, czasami w grupach kawalerów (tak właściwie są przeganiane ze stada). Zostańmy jednak przy stadzie. Stadu przewodzi najstarsza samica. Jest najbardziej doświadczona, co zapewnia przetrwanie stadu. Słonie, żyjące w stadzie, łączą bardzo silne więzi rodzinne, zresztą podobnie jak u ludzi. Słonice wzajemnie się wspierają, pomagają w wychowywaniu potomstwa i wzajemnie bronią się przed zagrożeniami. Również rozpoznają się wzajemnie. Gdy słoń straci inne osobniki z oczu, jest w stanie bardzo łatwo ich znaleźć. Robi to poprzez wydawanie charakterystycznych, gardłowych dźwięków, stanowiących stałą formę komunikacji. Nagle milkną, gdy wyczują niebezpieczeństwo. Dla słonia charakterystyczne jest też trąbienie. Słonie trąbią jednak tylko wtedy, gdy są zdenerwowane.

Słonie mają słaby wzrok i najlepiej widzą w półmroku. Dysponują lepszym węchem i słuchem. Ponieważ nozdrza znajdują się daleko od reszty ciała, słonie są w stanie wychwytywać zapachy z dużych odległości. Dzięki wyostrzonemu zmysłowi węchu, słoń rozpoznaje swoich współtowarzyszy i - najlepsze - potrafi wyczuć, czy człowiek jest do niego przyjaźnie, czy wrogo nastawiony. Słonie robią to także dotykając człowieka lub inne słonie ruchliwą trąbą. Trąba składa się z tysiąca mięśni (nie zawiera kości) i jest nosem, górną wargą i ręką w jednym. Słoń używa trąby do jedzenia, picia i manipulowania przedmiotami. Lubią także się kąpać, nie tylko w wodzie, ale również w błocie. Zasychające błoto chroni je przed krwiopijnymi owadami. Ssaki te są obdarzone ogromną inteligencją. Słyszeliście zapewne powiedzenie, że słonie nie zapominają ? To prawda. Słonie znają każdego członka stada, pamiętają jego zapach, pamiętają trasę, którymi przechodziły. Pamiętają nawet swoje dzieciństwo, a także ludzi czy pobyt w niewoli.

Africa-African-Elephant-Tsavo-Kenya-Elephant-111695.jpg

Oba gatunki afrykańskich słoni są roślinożerne. Żywią się trawami, liśćmi, owocami, nawet korą. Słonie mają mało zębów przystosowanych do rozcierania pokarmu. Słonie, które ukończyły 70 lat nie mają zębów, co uniemożliwia im pobieranie pokarmu i padają. Zwierzęta te pobierają 200 kg pożywienia, wypijają 200 l wody i wydalają 80 - 90 kg kału dziennie.

Dojrzałość płciową słonie osiągają w wieku 14 - 15 lat. To właśnie wtedy samce są przeganiane ze swoich stad. Okres rozrodczy nie ma określonych ram czasowych. Samica daje po sobie znać, że jest w rui, poprzez wydawanie infradźwięków, które samce słyszą nierzadko z odległości kilku kilometrów. W okresie godowym samce stają się nadzwyczaj agresywne i atakują wszelkie zwierzęta w zasięgu wzroku: żyrafy, nosorożce, antylopy, również człowieka. Znany jest przypadek rozjuszonego słonia, który zabił nosorożca. Spowodowane jest to tym, że organizm samca wydziela w okresie rozrodczym znacznie więcej testosteronu. Gdy kilka samców zbliży się do stada samic, rozpoczynają walki o nie. Pojedynki słoni są brutalne, często kończą się połamanymi ciosami lub poważniejszymi obrażeniami, czasami utratą życia. Samica wykazuje zainteresowanie konkretnym samcem, poprzez ocieranie się o jego ciało i muskanie go trąbą, po czym następuje kopulacja.

Ciąża u słoni trwa 22 miesiące. Młode jest później karmione mlekiem do 5 roku życia, chociaż już od 6 miesiąca życia zaczyna zjadać pokarm stały. Samica rodzi raz na 4 lata. W sytuacji, gdy młodym zagraża niebezpieczeństwo, samica atakuje agresora.

Słonie są niestety zagrożone wyginięciem. Dlaczego ? Z powodu ich ciosów, tzw. kości słoniowej, z której wykonuje się różnego rodzaju ozdoby. Sam przyznam, że ozdoby z kości słoniowej są ładne, ale słonie były - i nadal są, pomimo zakazu - masowo odławiane, tylko po to, żeby pozbawić ich ciosów. Kość słoniowa jest bardzo droga - jej światowy rynek jest wart nawet do 10 mld dolarów rocznie. Popyt na nią = spadek populacji. Jednym z bardzo ciekawych zabiegów, pomagających uratować słonie, jest palenie ich ciosów, aby nie dostały się na rynek. Z jasnego powodu: handel kością słoniową (jak i innymi wyrobami ze zwierząt zagrożonych wyginięciem) jest NIELEGALNY. Oczywiście kłusownicy bagatelizują sprawę, gdyż nie chce im się legalnie pracować. W Kenii spalono 105 ton kości słoniowej. Był to jeden z najbardziej dramatycznych protestów przeciwko zabijaniu słoni.

Wygląda pięknie i prestiżowo, prawda ? Niestety, ale przez ten chłam, słonie prawie wyginęły.

Ciekawostka:

Laika_ac_Elephant_Skull_(9898721464).jpg
Hm... znajomy widok ? No właśnie. Cmentarzysko słoni. Te bajeczki o miejscu, w którym słonie rzekomo umierają z daleka od grupy, wzięły się z wielu źródeł. Najbardziej prawdopodobnym jest fakt, że znaleziono w jednym miejscu w Saksonii-Anhalcie aż 27 szkieletów słonia z gatunku Palaeoloxodon antiquus (również nazywanego słoniem leśnym). Słonie były oczywiście pozbawione ciosów. W rzeczywistości słonie nie oddalają się od grupy, a jeśli któryś osobnik odejdzie, reszta zacznie opłakiwać jego stratę. Podobnie jest u ludzi.