Pentikost Bayramı

Bu yazıda bir Hristiyan bayramı olan hem pentikost sözcüğünün kökeni hakkında hem de bayramı hakkında bilgiler vereceğim.   

Pentikost’un Etimolojik Kökeni

 Pentikost, Yunanca “ellinci” anlamındaki Πεντηκοστή (pentekoste) sözcüğünden gelen ve Hristiyanlığı benimseyen tüm ülkelerin dillerine de genellikle bu şekilde giren İsa Mesih’in Dirilişi’nin ellinci günü Kutsal Ruh’un inişinin kutlandığı bayram gününün adıdır. Türkçede de sadece Hristiyanlıkla ilgili bir terim olarak kullanılmaktadır. Sözcüğün kökü olan Penta yani beş sözcüğü Türkçede Pendik (beşgen) gibi yer adı olarak, Pentagram (Beş köşeli yıldız), pentatlon (beş kademeli) gibi özel isim olarak kullanılmaktadır. Türkçede Pentikost bayramına Arapça “altmışıncı” anlamına gelen “Hamsin Yortusu” denilse de  Paskalya, yani Diriliş Bayramı’ndan sonraki 60. günde değil ellinci günde Hristiyanlar tarafından kutlanan bayramdır.    

Pentikost’un Teolojik ve Tarihsel Kökeni 

Pentikost ya da İbranice adıyla שבועות (Şavuot), Yahudi inancına göre Fısıh Bayramı’nın başlamasıyla birlikte sallamalık demetin sunulmasından sonraki elli günlük dönemde kutlanırdı. Buğday Hasadı’nın başlangıcıyla ilgili bir tarım şenliğinden kaynaklandığı düşünülen bu yedi haftalık (49 günlük) dönem Haftalar Bayramı ya da Hasat Bayramı olarak da adlandırılmaktaydı. Pentikost Günü’nde kutsal toplantı ilan edilerek günlük işler yapılmazdı. Eski Antlaşma ile Yeni Antlaşma arasındaki dönemde ve özellikle de Ortaçağdan sonra, Pentikost Sina’da Yasa’nın verilmesinin yıl dönümü olarak kutlandı. Şavuot İbadeti sırasında Tora’nın (Eski Antlaşma) incelenmesi ve hasatla ilgili bölümleri ele aldığı için Rut Kitabı’ndan okumalar yapılması gelenek halini almıştı.  Hristiyanlıkta ise Elçilerin İşleri kitabının 2. Bölümünde amlatıldığı gibi İsa Mesih’in öğrencilerine vaat ettiği Kutsal Ruh, Pentikost Günü büyük bir güçle dökülmüştür. Yeruşalim’de binlerce kişi elçilerin yaydığı müjdeyi işiterek Mesih’e iman etmiştir. Kutsal Ruh’un dökülüşüyle birlikte Kilise Çağı olarak adlandırılan dönem başlamıştır. Bu nedenle daha ilk yüzyıldan itibaren kiliselerde bu Bayram kutlanmaya başlanmıştır. Ortaçağdan itibaren de vaftiz törenlerinin Pentekost Bayramı'nda yapılması özellikle Avrupa Kiliselerinde yaygınlaştı.  19. ve 20. yüzyılda ABD’de ortaya çıkan ve imanlılarda Kutsal Ruh’un armağanlarının görülmesini esas alan akım da Pentakostal olarak adlandırılmıştı. Pentekostal kiliseler, müjdeciliğe önem verdikleri için zamanla yaygınlaşarak genişlemişler daha sonra da çeşitli alt gruplara ayrılmışlardır.   

Pentikost Bayramı’nın Kutlanması 

Pentikost yani Şavuot Bayramı’nda Sinagoglar meyve ve çiçeklerle süslenir, Rabbe sallamalık sunu olarak iki ekmek getirilir, ekmekler ilk ürünlerden, iki efa ince undan yapılır, mayayla pişirilip Rabbe sunulurdu. Ekmekle birlikte yakmalık sunu olarak Rabbe bir yaşında kusursuz yedi kuzu, bir boğa ve iki koç sunulurdu. Ayrıca günah sunusu olarak bir teke ve esenlik kurbanı olarak bir yaşında iki kuzu sunulurdu. Kahin iki kuzuyu ilk üründen yapılmış ekmekle birlikte sallamalık sunu olarak Rabbin huzurunda sallardı. Pentikost bayramı bir sevinç günüydü. İsrailliler ürünler için duydukları minneti, Tanrı korkusuyla birlikte ifade ederlerdi. Sunuların kabul edilmelerinin anlamı, günahların arındırılması ve Tanrı’yla barışmadır.  Hristiyanlar ise Pentikost Günü’nü İsa’nın Diriliş Gününü takip eden 50. günde kutlar.   

 KAYNAKLAR 

Kutsal Kitap Sözlüğü, Kitabı Mukaddes Şirketi “pentekost” maddesi 

Ana Britannica, Ana yayıncılık, 2004, c. 17 s. 533 “pentekostalizm”, “pentekostes” c. 20 s. 278 s. 278 “şavuot” maddeleri

 https://www.deseretnews.com/article/865629190/What-is-Pentecost-and-what-does-it-have-to-do-with-Shavuot.html