Enflasyonun Maliyeti

Fedakârlık Oranı

Enflasyonu düşürmek için uygulanan sıkı para ve maliye politikaları toplam talebin büyüme hızını azaltabilir. Bu azalma üretimin ve istihdamın da daralmasına yol açabilir, bu önemli bir maliyettir; enflasyonu düşürmenin yararını azaltır. İşte “fedakârlık oranı“ iktisatçılar tarafından bu maliyeti hesaplamak için kullanılır. Fedakârlık oranı, enflasyonu yüzde bir düşürdüğümüzde üretimin ne kadar azalacağını gösteren bir orandır. Gerçekten de enflasyonu düşürmeye yönelik daraltıcı her sıkı politika, üretimi de daraltır.
Ülkelerin fedakârlık oranları farklıdır. Örneğin Avustralya’nınki 1, Kanada’nınki 1.5, ABD’ninki ise 2.9 olarak belirlenmiştir. Bu rakamalar 1960’lar ve 1980’lerin ortalamasıdır. ABD’nin enflasyonu düşürmesi için Avustralya’dan üç kat daha fazla fedakârlık yapması gerekir.

Enflasyonun Diğer Maliyetleri

Enflasyon işsizlik gibi üretimi toptan potansiyel seviyesinden uzaklaştırıcı bir dengesizlik olmadığı halde; işsizlik, kullanılmayan imkânları ifade eder ve ekonomi potansiyel seviyesinden uzaklaşır. Ancak enflasyonun da toplumsal sonuçları, ferdi psikolojik maliyetleri vardır. Bunlar da kaynağını iktisadi dengesizlikte bulur.
Devlet büyümeyi kesintiye uğratmadan, kitlelerden transfer edilen kaynakların ortaya koyduğu fakirleşmeyi, üst gelir gruplarına tazmin ettirmeyi mümkün kılacak mekanizmalara sahip olursa, bu gerilimin büyük ölçüde azalması gerekir.
Enflasyonun en önemli maliyetlerinden biri de, ülke dışına gelir transferine kaynaklık etmesidir. Görece ucuzlayan ithalatla yabancı mallara talep artacağından, yabancı ülkelere istihdam kapasitesi artar. Yani başka ülkelerin işçileri iş bulurken ülkede işsizlik daha da artar. İkincisi, reel mal ve hizmet ihracatına devam edebilsin diye, milli parada içerideki değer kaybının develüasyona dönüştürülmesi, nisbi fiyatların ülke aleyhine gelişmesi ve nihayet ticaret hadleri yoluyla kaynak transferini gerçekleşmesidir.

Yüksek Enflasyonun Durdurulması

Enflasyonu besleyen fazla talep, fazla talebi besleyen ise bütçe açıkları sebebiyle borçlanma veya kısmi monetizasyon olduğuna göre, fiyatlardaki artış oranını durdurmanın yahut aşağıya çekmenin ilacı da yine sebebi ortadan kaldırmaktan geçer. Ancak enflasyonun oluşturduğu alışkanlıklardan kurtulmak ve bekleyişleri kırmak için psikolojik mücadele de gerekebilir. Bütün bunların üstesinden gelebilecek politikalarının arkasında ise güçlü, güvenli ve demokratik bir iktidarın olması gerekir.
Fiyat artışlarının çok yüksek enflasyona hatta hiper enflasyona dönüşmesinin sebebi parasal büyüme hızı ve onun arkasındaki bütçe açıkları ve borç yönetimidir. Fiyat artışları çok yüksek enflasyon oranına dönüştüğünde ise, fiyatlardaki artış hızı, para arzının artış hızını aşar. Bunun sonucu olarak reel para balansları hızla düşüş gösterir. Sonuç olarak hiçbir şey yapılmasa bile, hiper enflasyonlar para arzı artış hızını çok gerilerde bıraktığı için reel para balansları kendiliğinden düşer. Enflasyonu düşürme politikaları, arada geçen zamanın yaşattığı toplumsal tahribatın önüne geçmeye çalışmaktan ibarettir.