conductors၊ cables insulators၊ surge arrester and Transformers

ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးမႈ ပံုစံမ်ား

ဓာတ္အားျဖန္႔ျဖဴးမႈ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးအနက္ North American System ႏွင့္ European System ဆိုၿပီး အဓိကအားျဖင့္ စနစ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။
စနစ္ႏွစ္မ်ိဳးဆိုေပမယ့္ အသံုးျပဳတဲ့ ဓာတ္အားလႊတ္ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္တဲ့ (ဥပမာ- conductors၊ cables insulators၊ surge arrester and Transformers) စတာေတြကေတာ့ အတူတူပါပဲ။

ဒီ system ႏွစ္ခုအၾကား အဓိက ျခားနားခ်က္ကေတာ့ layout( အျပင္အဆင္)၊ configuration ( ပစၥည္းမ်ား ပါဝင္ေပါင္းစပ္မႈ)၊ application (အသံုးခ်မႈ)တို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။ (fig-1)

European system မွာ three phase စနစ္ (ဥပမာ-11/0.4 kV, Dyn11 three phase transformer ) ေတြနဲ႕ ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးပါတယ္။ capacity အေနနဲ႕ (300-1000 KVA စသျဖင့္) transformer တစ္လံုးတည္းကေန မီးသံုးသူမ်ားမ်ားကို ျဖန္႕ေဝေပးတဲ့စနစ္ကို အသံုးျပဳပါတယ္။
North American စနစ္ကေတာ့ (25-50KVA စသျဖင့္) single phase transformer (capacity) ေသးေသးေလးေတြနဲ႕ ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးပါတယ္။

ဓာတ္အားျဖန္႔ျဖဴးမႈ စနစ္မွာ Transformer ရဲ႕ secondary voltage ကလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားေနပါတယ္။ North American စနစ္မွာ transformer ရဲ႕ secondary voltage အေနနဲ႕ 120/240V စနစ္ကို အသံုးျပဳၿပီး ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးပါတယ္။ ဒီစနစ္မွာ Transformer ကေန ေပ၂၅၀ အတြင္းသာ ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးပါတယ္၊ ဒီအကြာအေဝးေက်ာ္ရင္ ဗို႕အားက်ဆင္းမႈ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

European design မွာ Transformer secondary က three phase စနစ္ပါ။ (ဥပမာ-11/0.4kV Dyn11 Transformer)
Secondary voltage ( phase-neutral) အေနနဲ႕ 220-230-240V စသျဖင့္ သံုးေလ့ရွိၿပီး North American System (120V phase-neutral) ထက္ ႏွစ္ဆပိုပါတယ္။ voltage ႏွွစ္ဆတင္လိုက္ရင္ တူညီတဲ့ဝန္အားကိုပဲ အကြာအေဝးမွာ ေလးဆ (4 times) ပိုမိုျဖန္႔ျဖဴးေပးႏိုင္ပါတယ္။Three phase စနစ္ဟာ single phase စနစ္ထက္ အကြာအေဝးႏွစ္ဆ ပိုမိုျဖန္႕ျဖဴးေပးႏိုင္ပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ တူညီတဲ့ဝန္အား တူညီတဲ့ voltage drop မွာ European စနစ္ဟာ North American စနစ္ထက္ အကြာအေဝးရွစ္ဆ (8 times) ဓာတ္အားပိုမိုျဖန္႕ျဖဴးေပးႏိုင္ပါတယ္။

ဒီစနစ္ႏွစ္ခုအၾကား အဓိကျခားနားခ်က္ေတြကေတာ့

Cost
ေယဘုယ်အားျဖင့္ European system က ကုန္က်စရိတ္ပိုမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ primary level မွာ အေလ်ာ့အတင္း လုပ္လို႕ရတဲ့အတြက္ ဘယ္ဟာကပိုေကာင္းတယ္ ေျပာဖို႕ခက္ပါတယ္။ single phase စနစ္နဲ႕ မီးေပးလည္းရတဲ့ဧရိယာတစ္ခုကို three phase စနစ္နဲ႕ မီးေပးရင္ေတာ့ ကုန္က်စရိတ္မ်ားမွာပါ။

Flexibility (ျပဳလြယ္၊ ျပင္လြယ္ရွိမႈ)

11/0.4 kV Transformer ( 11kV-primary ၊ 400V- secondary) နဲ႕ ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးထားတဲ့ စနစ္တစ္ခုမွာ North American က primary side မွာ ပိုေကာင္းၿပီးေတာ့၊ European system က secondary side မွာပိုေကာင္းပါတယ္။

ၿမိဳ႕ေပၚဓာတ္အားျဖန္႔ျဖဴးမႈမွာ Load area က တစုတစည္းတည္း ရွိတဲ့အတြက္ European system ( secondary three phase system) နဲ႕ ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးတာ ပိုအက်ိဳးရွိပါတယ္။
နယ္ၿမိဳ႕(သို႕) ေက်းလက္ေဒသကို ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးမႈတြင္ load area က တစုတစည္းတည္းမရွိပဲ ျပန္႕က်ဲေနတဲ့အတြက္ North American system( single phase ) နဲ႕ ဓာတ္အားျဖန္႕ျဖဴးတာက ပိုမိုသင့္ေလ်ာ္ပါတယ္။

Safety

North American system ဟာ multi-grounded ျဖစ္လို႕ under fault condition မွာ touch voltage ျမင့္တက္မႈကို ကာကြယ္ေပးပါတယ္။
European system ဟာ high impedance fault ( Line နဲ႕ သစ္ပင္သစ္ကိုင္း ပြတ္တိုက္မိတဲ့ fault ) ကို လြယ္ကူစြာျမင္ႏိုင္ပါတယ္။( three phase ကို star(Y) ေပါင္းၿပီး earth ခ်ထားတဲ့အတြက္)

Reliability

North American system ဟာ ဓာတ္အားျပတ္ေတာက္သူ consumer အေရအတြက္ကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။ ( single phase နဲ႕ ဓာတ္အားေပးတာျဖစ္တဲ့အတြက္ fault ျဖစ္ရင္ ျဖစ္တဲ့ phase က မီးသံုးသူေတြပဲ ဓာတ္အားျပတ္ေတာက္မွာပါ၊ က်န္တဲ့ healthy phase ႏွစ္ခုက မီးသံုးသူမ်ား ဓာတ္အားမျပတ္ေတာက္ပါ။
European system မွာ ( three phase system ျဖစ္လို႕) fault ျဖစ္လို႕ Main ပါရင္ မဆိုင္တဲ့ က်န္healthy phase ႏွစ္ခုက မီးသံုးသူေတြပါ ဓာတ္အားျပတ္ေတာက္မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ မွန္ကန္တဲ့ fuse တပ္ဆင္ႏိုင္ဖို႕နဲ႕ OC/EF relay ေတြရဲ႕ setting မ်ား coordination ရရွိေနဖို႕ အေရးႀကီးပါတယ္။ ( OC/EF protection ပညာရပ္ရဲ႕ တစ္ကယ့္အခက္ခဲဆံုး အပိုင္းပါပဲ)

Europe နဲ႕ North America ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အျပင္ဘက္ တစ္ျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ European system နဲ႕ North American system ဒီစနစ္ႏွစ္ခုကို ဟိုနည္းနည္း၊ ဒီနည္းနည္း ေရာစပ္အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။

Electrical Power Distribution Handbook by T.A.Short
(ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုပါသည္)
Credit, google photo