رودکی: پدر شعر فارسی

رودکی که او را پدر شعر فارسی نیز می‌گویند از شعرای به‌نام ایران زمین است. او در قرن چهارم هجری زندگی می‌کرده است و از زیرکی و هوش بسیاری برخوردار بوده است.

رودکی در دوران کودکی و در سن هشت سالگی شروع به آموختن و حفظ قرآن کرد. همچنین او به موسیقی و نوازندگی علاقه بسیاری داشت، بنابراین توانست از این نظر نیز به مدارج بالایی دست پیدا کند. طبق برخی از روایات درس خوانده مدرسه سمرقند بوده‌است. شعرهای او بر اساس علمی که آموخته بود، سروده می‌شده، بنابراین او را شاعری دانش آموخته می‌نامند.

تسلط رودکی بر واژگان فارسی تا به آن حد بوده است که در فرهنگ نامه‌ها از اشعار او به عنوان مرجع و گواهی یاد می‌کنند.

در قرن چهارم و پنجم یعنی همان روزگاری که رودکی می‌زیسته است، شعر و موسیقی به هم پیوسته بودند، بنابراین کسی که به هر دوی آنها تسلط داشت، بسیار موفق‌تر بود و رودکی جزء این افراد بود.

رودکی با توجه به آنچه گفته شد، ت به آن حد پیش رفت که آوازه او به دربار سامانیان رسید و نصر بن احمد سامانی او را به دربار فراخواند. با توجه به شرایط مناسب علمی فرهنگی و اقتصادی دربار سامانیان در آن دوران رودکی توانست چهره برجسته پیدا کند و با نفوذ بسیار و داشتن پشتکار فراوان توانست به ثروت و قدرت زیادی دست پیدا کند.

گفته شده است که او از ابتدای تولد نابینا بوده است ولی با بررسی پروفسور گراسیموف در سال ۱۹۷۰ روی جمجمه و استخوان‌های او مشخص شد که در دوران پیری با فلز گداخته ای چشم او را کور کردند به طوری که حتی استخوان‌های جمجمه او نیز شکسته بود.

بر اساس آثار او چنین استنباط می‌شود که به مذهب اسماعیلی گرایش داشته است و شاید یکی از علل کور کردن او در دوران پیری نیز همین باشد.

آنچه مسلم است این است که زندگی رودکی در هاله ای از رمز و راز پوشیده شده است، با وجودی که حدود بیش از ۱۱۰۰ سال از زندگی او می‌گذرد هنوز معماهای ناشناخته زیادی در مورد زندگی پدرشعر فارسی وجود دارد.

رودکی در پیری با بی اعتنایی درباره روبرو شد به همین دلیل به زادگاهش بازگشت. شعرهای دوران پیری او بیان‌کننده حسرت از گذشته، بیان ناداری و فقر و نیز ذکر شکوه روزگار قدیم است.

هرچند که رودکی از شاعران بزرگ به سبک خراسانی بوده است ولی شعرهای اندکی از او به یادگار مانده است که اکثر آنها به صورت بیت‌های پراکنده از قطعه‌های گوناگون است.