Zdarzyło to się... 76 lat temu. Opatentowanie tajnego systemu łączności
Dzisiejsza bohaterka to kobieta piękna, wybitna aktorka, wyjątkowa inteligentna, gwiazda Hollywoodu, której wynalazek zrewolucjonizował systemy łączności. W dniu 11-go sierpnia 1942 roku aktorka Hedy Lamarr wraz z kompozytorem George’em Antheil opatentowali swój wynalazek w amerykańskim urzędzie patentowym pod nr 2292387. Patent ten dotyczył “tajnego systemu łączności” dla radia za pomocą metody rozpraszania widma w systemach szerokopasmowych. System ten stał się później podstawą wojskowych tranzystorów częstotliwościowych, a także wielu innych nowoczesnych systemów łączności. Zamiarem tej pary było stworzenie sterowanej radiowo, odpornej na zakłócenia torpedy.
Hedy Lamarr, a właściwie Hedwig Eva Maria Kiesler urodziła się we Wiedniu w 1914 roku, od dziecka chciała zostać aktorką, karierą zaczęła w 1930 roku w Austrii. W 1937 roku uciekła do Londynu, gdzie poznała producenta filmowego Louisa B. Mayera współzałożyciela wytwórni filmowej Metro-Goldwyn-Mayer, pod jego wpływem zmieniła nazwisko na Hedy Lamarr i z takim nazwiskiem przeniosła się w 1938 roku za ocean do Hollywood. Nie jest moim celem prezentacja pełnego życiorysu Hedy Lamarr, który sam w sobie był bardzo ciekawy. Oprócz aktorstwa miała szczególne hobby, lubiła wymyślać użyteczne rzeczy.
George Antheil był amerykańskim awangardowym kompozytorem i pianistą, który próbował przedstawić XX wiek w muzyce, która brzmiała industrialnie i mechanicznie. Jednym z jego najbardziej znanych kompozycji jest "Ballet mécanique" z 1924 roku.
Wracając do ich wynalazku, Hedy Lamarr zniesmaczona sytuacją w Europie, tym co robią Hitler i Mussolini, których z racji kontaktów jej pierwszego męża Fritza Mandl'a miała okazję poznać osobiście, chciała zrobić coś żeby pomóc aliantom w wygraniu wojny. George'a Antheil'a znała ze swojej pracy muzycznej, uważała, że jego kreatywność i doświadczenie z mechanicznymi instrumentami muzycznymi może być pomocne w realizacji jej pomysłu. Jej pierwszy mąż Fritz Mandl był austriackim producentem i handlarzem broni, przy mężu Hedy Lamarr dowiedziała się co nieco o broni i amunicji. “Gdy we wrześniu 1940 roku niemiecki okręt podwodny storpedował brytyjski statek wiozący dzieci, Lamarr i jej przyjaciel kompozytor George Antheil postanowili opracować system sterowania torpedą za pomocą fal radiowych.”
Miała świadomość, że sygnały radiowe mogą być wykryte i zakłócone, a wróg będzie zakłócał każdą częstotliwość którą wykrył. Jak temu można zapobiec? Tu z pomocą przyszedł George Antheil. Wspólnie opracowali koncepcję "przeskoku częstotliwości" poprzez zsynchronizowanie odbiornika radiowego umieszczonego w torpedzie z nadajnikiem umieszczonym na statku przy pomocy rolek taśmy perforowanej podobnej do tej jakiej używał Antheil przy tworzeniu swojej muzyki.
Synchronizację systemu łączności zapewniały w nim dwie rolki perforowanej taśmy na małych bębnach napędzanych mechanizmem zegarowym, które połączone z układem tłoków, cylindrów, magnesów i przełączników, przekazywały impulsy do oscylatora, modulatora, wzmacniacza i anteny systemu nadawczego. Na każdej z taśm znajdowało się osiem ścieżek perforacji. Łącznie mechanizm umożliwiał naprzemienne użycie 88 częstotliwości fal, tj. tylu, ile klawiszy znajdowało się w pianol.
Specyficzny kod dla sekwencji częstotliwości był utrzymywany w identyczny sposób przez kontrolujący statek i wystrzeloną torpedę. To był w zasadzie zaszyfrowany sygnał, ponieważ nie było możliwe, aby wróg skanował i zagłuszał wszystkie 88 częstotliwości, ponieważ wymagałoby to zbyt dużej mocy i zablokowałoby jakąkolwiek komunikację radiową, którą wróg mógł chcieć sam wykorzystać. George Antheil opracował już odpowiednią maszynę do osiągnięcia tego mechanicznego efektu przy tworzeniu wspomnianego "Ballet Mécanique".
Gdy wszystko już zostało dopracowane złożyli wniosek patentowy i go otrzymali w dniu 11-go sierpnia 1942 roku. Patent został bezpłatnie udostępniony amerykańskiej marynarce wojennej, jednakże nie został wykorzystany w czasie II wojny światowej z uwagi na trudności w implementacji, ponadto w tamtym czasie US Navy nie była otwarta na rozważanie wynalazków spoza wojska. Jednakże niemal od razu technologia została utajniona, klauzule tajności zdjęte zostały dopiero w 1985 roku.
George Antheil zmarł w 1959 roku nie doczekawszy chwili, kiedy opracowany przez nich wynalazek został wdrożony w US Navy. W 1957 roku Sylvania Electronic Systems zaprojektowała odmianę systemu z zastosowaniem tranzystorów, a amerykańska marynarka wojenna użyła go po raz pierwszy w 1962 roku podczas blokady Kuby.
Z racji, że patent został bezpłatnie udostępniony, to ani George Antheil, ani Hedy Lamarr nigdy nie otrzymali ani centa za zastosowanie swojego odkrycia. Jednakże w 1997 roku wspólnie otrzymali nagrodę Pioneer Award Electronic Frontier Foundation, natomiast zmarła w 2000 roku Hedy Lamarr została pośmiertnie uhonorowana umieszczeniem tablicy w Galerii Sławnych Wynalazców w 2014 roku.
Interaktywna konsola informująca o wynalazcach umieszczonych w Narodowej Galerii Sławnych Wynalazców
Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.