"Litwa - obyczaje i zwyczaje": Święty Piotr
Dzień Świętego Piotra Apostoła, jest uroczyście święconym w całej Litwie, jako dzień patrona kraju. W Wilnie razem z uroczystością kościelną, obchodzą i uroczystość wiejską, narodową w lasku na przedmieściu zwanem Antokole. Tam pospólstwo z przyległych okolic i rzemieślnicy Gedyminowego miasta 106), zbierają się na dzień 29 Czerwca na fest Książęcia Apostołów do Kościoła Księży Kanoników Lateraneńskich, fundowanego na miejscu dawnego Pantheonu bogów Litwy, przez Michała Kazimierza Paca 107). Po odbytém nabożeństwie, przyległa góra ocieniona gęstémi sosnami i zawsze samotna, ożywia się tysiącem ludu, szukającego rośliny, zwanej pospolicie Kluczami świętego Piotra (Primula officinalis). Z kwiatów tej rośliny czynią rozmaite wróżby.
Uroczystość ta nie jest jak mi się zdaje samą tylko wynikłością festu S. Piotra, ale raczej starożytnym, z pogańskich jeszcze wieków zabytkiem. W czasie tych przechadzek i wróżb śpiewają rozmaite pieśni już w litewskim, już białoruskim języku. Spisać ich, choć przez lat kilkanaście byłem mieszkańcem Wilna, nie mogłem, gdyż w chorowym śpiéwie, trudno i najbieglejszemu stenografowi wyrazy połapać i zrozumieć, pospólstwo nasze rzadko kiedy ze swemi wiadomościami, udziela się wyższej klassie. Jednę jednak pieśń litewską, po wielu prośbach podyktowała mi dziewczynka z okolic Niemenczyna 108), i tę czytelnikom udzielam.
Dydisie musu,
Dewajte musu,
Czuta, ruta,
Czuteła ruteła,
Musu! 109).
Dowenok raktus,
Nupint' wajnikus.
Czuta, ruta,
Czuteła, ruteła,
Wajnikus!
Sujung mumis,
Prigłausk mumis.
Czuta, ruta,
Czuteła, ruteta,
Mumis!
Dydisie musu,
Dewajte musu,
Czuta, ruta,
Czutela, rutela,
Musu!
Sutark, prigłausk,
Raktelems rausk.
Czuta, ruta,
Czuteła, ruteła,
Rausk!
po polsku
Dydisie nasz,
Bożku nasz,
Czuta, ruta,
Czuteła, ruteła,
Nasz!
Daruj nam klucze,
Abyśmy spletli wianek.
Czuta, ruta,
Czuteła, ruteła,
Wianek!
Połącz nas,
Przytul nas
Czuta, ruta,
Czuteła, ruteła,
Nas!
Dydisie nasz,
Bożku nasz,
Czuta, ruta,
Czuteła, ruteła,
Nasz!
Daj zgodę, przytul,
Kluczykami złącz,
Czuta, ruta,
Czuteła ruteła,
Złącz!
Z tej pieśni, mniemać wypada, iż bożkiem uroczystości ślubnych był Dydis, albo może samych tylko zaręczyn. W pieśniach wielkoruskich, często się napotyka powtarzanie Did, Lado, Did!
Lado bogini, na Rusi i w Litwie, także opiekowała się ślubnym związkiem i zgodą. Ztąd więc i słowo Sławiańskie ładzić, godzić. Około Międzyboża w gubernii Podolskiej, wieśniacy w czasie zabaw Wielkonocnych śpiewają o Carewnie Łado, a pod Brześciem Litewskim o Królewnie Łado.
/106/ Podanie założenie Wilna przypisuje Gedyminowi, wiemy jednakże z historyi, iż od dawna była tu osada litewska, którą Gedymiu na stopień miasta wyniosł.
/107/ Zobacz Narbutta T. 1, Dz.star.Nar. Litewskiego i Kazanie Ks. Karpowicza, miana na Antokolu w dzień SS. Piotra i Pawła Apost.
/108/ Niemenczyn, miasteczko na trakcie Święciańskim, o trzy mile od Wilna odległe, w pięknej okolicy nad Wiliją, Niemenczyn, głośne pobytem Sarbiewskiego i Naruszewicza, który tu miał sobie daną od króla Stanisława Augusta, plebaniją.
/109/ "Czuta, ruta, Czuteta, ruteta," wyrazy te w śpiewie żadnego znaczenia nie mają, a używają się tylko zamiast la, la, la, i t. d. Te wyrazy, czuta, ruta, i t. d. rozmaicie powtarzane, w niektórych miejscach całą pieśń stanowią.
Poprzednia część: Święty Jan Chrzciciel albo Kupało
Następna część: Wajnikinis albo Splatanie Wianków