Bir Kaynağı Bilimsel Nitelikte Değerlendirebilmemiz için Uygulamamız Gereken Test

altan (54)in #science • 6 years ago (edited)

Kişisel merakım üzerinde bu konuyu ele alırken çok fazla makale okudum. Evrim Ağacı isimli topluluğun kendilerinin üretmiş olduğu test, kendi kanımca en geçerli test olmuştur. Bu yazımda bu testten bahsedeceğim. Siz de bu testi paylaşımlarınızdan önce uygular ve buna göre davranırsanız sevinirim. Kaynak: Evrim Ağacı Ekibi, Ekşi Sözlük, Wikipedia, Reddit, Çağrı Mert Bakırcı.

Test 1: Kaynağın sahibi kimdir?

Kaynağın sahibi olan zat, konunun akademik eğitimini almış mıdır?
Geçmişte bilimsel kabul edilmiş olan ve bu şekilde bir geçmişe sahip, herhangi bir dergide yayınlanmış makalesi var mıdır?
Yazar, bilim topluluklarında tanınmış, sözü geçen birisi midir?
Yazarın akademik çalışmalar yaptığı kurum, akademi veya üniversite saygın mıdır?
Yazarın geçmişteki ve/veya gündemdeki araştırmalarına katkı sağlayan başka yazarlar yukarıdaki sorulardan geçebilmekte midir?

Yukarıdaki test sorularına vermiş olduğunuz cevaplardaki "Evet" lerin çoğunluğu baz alınarak, yazarın bilimsellik derecesini anlamanız olasıdır. Test sorularının hepsine "Evet" cevabı verilebiliyorsa, bu yazar hakikaten bilimsellik açısından değerli, geçerli ve saygın sayılabilecek fikirlere sahip bir yazar olma potansiyeli taşır. Eğer çoğunluğuna "Evet" cevabı verilebiliyorsa, yetkin bir yazar olma ihtimali vardır. Her iki koşulda da yazarın yazısı, aşağıdaki testlerden de geçmelidir. Eğer bu testlere Evet cevabını vermekte zorlanılıyorsa veya hiç verilemiyorsa, yazarın bilimsel olarak herhangi bir geçerliliği bulunamaz; ancak yine de aşağıda bulunun testler de uygulanmalıdır. Ayrıca, yazar ile ilgili olarak şu sorulara verilecek "Evet" cevabının çokluğuna göre, yazarın bilimsel değeri azalır veya tamamen sıfırlanır:

Yazarın geçmişinde "çalıntı eser" (plagiarism) ile ilgili bir bulguya rastlanmakta mıdır?
Yazar yazmış olduğu yazıları kimseden destek almadan tek başına mı yazmıştır?

Test 2: Yazarın tutumluluğu ve kullanmakta olduğu dilin özellikleri ne durumdadır?

Zat, yazılarında bilimsel terimlere yer verirken bu terimleri şüpheye yer bırakmayacak şekilde açıklayabilmiş midir?
Zat, yazılarında tarafsız kalabilmiş midir?
Zat, yazılarında sakin bir dil kullanmış mıdır?
Zat, yazılarında açık, net ve temiz cümleler kurabilmiş midir?
Zat, kaynaklarını açık bir şekilde göstermiş midir?
Zat'ın kullanmış ve hala kullanmakta olduğu kaynaklar, Test 1'de bulunun sorulardan geçebilmekte midir?

Yazar yazmış olduğu yazılarda bilim ve bilimsel toplulukları yermekte, "dinsizlik" ve benzeri, konu ile alakasız öğelerle suçlamakta ve kimi bilim insanına saldırgan, hakaret içeren atıflarda bulunmakta mıdır?
Yazar toplumdan ve/veya yazının anadilinden kopuk cümle ve söz dizileri kullanıp, yazının yalınlığını ve bütünlüğünü bozmakta mıdır?
Yazar olağan dışı miktarda sade dil kullanıp bilimsel terimleri kullanmaktan kaçınmakta mıdır?
Yazar yazmış olduğu yazılarda agresif ve/veya saldırgan bir dil kullanmakta mıdır?
Yazar yazmış olduğu yazılarda "Darwinciler", "evrimciler" gibi bilim-dışı kelimeler kullanmakta mıdır?
Yazmış olduğu yazıları bilimin şüpheci yaklaşımının aksine kendinden emin, kesin, tartışılamaz bir tavır ile mi yazmaktadır?

Test 3: Açıklamaların din ve sahte-bilim (pseudoscience) ile bir bağlantısı var mıdır?

Yazarın yazmış olduğu yazılar ve yazılardaki bilgiler tamamen tarafsız ve bilimsel bir dille mi yazılmıştır?
Yazarın yazılarında vermiş olduğu bilgiler bilimsel olarak test edilebilir midir?
Yazarın arkasında durduğu fikirlerin/görüşlerin varoluş yöntemleri tümüyle açıklanabilmiş midir? Bu yöntemler bilimsel olarak açıklanabilir mi?
Yazarın savunuyor olduğu alanı inceleyen akademik kurumlar veya üniversiteler var mıdır?

Yazarın yazmış olduğu yazılarda dinsel fikirlerini anlamamıza sebep olacak sözler bulunuyor mudur?
Yazar, yazısında din faktörünü kullanarak bilimi açıklamak gibi bir gaye içerisinde midir?
Yazar, doğruluğu veya gerçekliği bilimsel kriterlerce ispatlanmamış bilgiler kullanmış mıdır?
Dini olarak kutsal varsayılan kitapları ve/veya dini zatların sözlerini, kendi iddiasını savunmak için kaynak/referans olarak göstermiş midir?

Test 4: Yazarın gayesi ve algoritması nedir?

Yazar, bilimsel bir bilgiyi, bilimsel bir algoritma ve dil kullanarak açıklamaya çalışmakta mıdır?
Yazarın gayesi, henüz bilinmemekte olan, açıklanmamamış, hala üzerinde çalışılan bir konuya açıklık getirmek midir?
Yazar, gayelerine ulaşmak amacıyla sınanabilir, sistemli ve tekrarlanabilir algoritmalar kullanmaya çalışmakta mıdır?
Yazarın gayesi bilimsel kabul edilen bilginin paylaşılması ve yayılması mıdır?
Yazar yazmış olduğu yazılarını okuyan bireyleri araştırmaya yönlendirmekte midir?

Yazar kişisel olarak inanmakta olduğu dini düşüncelerini bilime veya bilimsel dökümanlara karşı savunma gayesi ile kullanmakta mıdır?
Yazar din ve bilimi bir araya getirmekte ve bu tutumunu anlayabileceğimiz söz dizilerine yer vermekte midir?
Yazarın gayesi, bilim ve dinin birleşip birbirini bütünleştireceğini göstermek midir?
Yazar, dini veya sahte-bilimi veya buna benzer şeylerin bir bölümünü kanıtlamayı mı hedeflemektedir?

#cointurk #bilim #tr #kusadasi