Periyodik Tablonun hazırlanmasına zemin hazırlayan icat: Bunsen Beki
Yaklaşık 150 yıldır kimyacıların kullandıkları başlıca aletlerden biridir Bunsen Beki. Ancak basit bir alet olmaktan öte, kimyanın gelişmesinde kritik bir rol alacağını Robert Bunsen bile tahmin edemezdi. Peki bu icat nasıl oldu da Periyodik Tablo’nun hazırlanmasına zemin hazırladı?
1786’da Philippe Lebon; odunu damıtarak elde ettiği gazı aydınlatma amacıyla kullanmaya başladı ve 1799’da bunun patentini aldı. İngilizlerin ve Almanların kömür gazı, Fransızların aydınlatma gazı adını verdikleri bu gaz neden dilimizde havagazı olarak adlandırılıyor bilinmez. Ülkemizde ilk olarak 1853’te Dolmabahçe Sarayı’nı aydınlatmak amacıyla kullanılmaya başlanmış, doğalgaza geçilinceye kadar da hem aydınlatma hem de ısınma amaçlarıyla kullanılmaya devam etmiştir.
1850’lerden önce laboratuvarlarda numuneleri ısıtmak için geleneksel bek lambaları kullanılıyordu. Ancak sönük alevleriyle yetersiz kalıyorlardı. Saygın bir Alman kimyager olan Robert Bunsen 1852’de Almanya’nın Heidelberg şehrine taşınmıştı. Burada şehir aydınlatması için havagazı kullanılıyordu. Heidelberg Üniversitesi, havagazı tesisatını kullanmak üzere yeni bir kimya laboratuarı inşa etmeye başlamıştı. Geleneksel bekin yetersizliğini bilen Bunsen için, havagazını kullanacak yeni bir tür bek lambası tasarlamanın tam zamanıydı.
Üniversite teknisyeni Peter Desaga’ya danıştı. Ondan çok sıcak ancak issiz alev üretecek bir düzenek hazırlamasını istedi. Peter Desaga, kökten değişim getirecek yeni bir parça tasarladı. Bu parça beke giren havayı yönlendiriyor, yanmadan önce onu gazla karıştırıyordu. Bunun sonucunda çok sıcak ve yoğun issiz alev oluşuyordu.
1855 yılında havagazı tesisatına bağlı yeni laboratuar kurulunca Robert Bunsen, Peter Desaga’ya bu beklerden 50 adet ürettirdi. Öğrencilerin çalışmalarına yardımcı olması için geliştirilen bu bek, yeni elementlerin keşfedilmesinin önünü açacaktı. Peki nasıl?
Sıcak bir alevden yayılan ışığı spektroskop ya da tayfölçer adı verilen cihaz yardımıyla gözlemleyebilirsiniz. Bu cihaz 1814 yılında Joseph von Fraunhofer tarafından icat edilmiştir. Her elementin kendine özgü spektrum çizgileri vardır. Spektroskopta baktığınız gelen ışıkta yeni bir çizgi gözlemleyebilirseniz yeni bir element bulduğunuzu söyleyebilirsiniz. Bunsen’in icat ettiği ve Desaga’nın prototipe döktüğü bek sayesinde elementler atomik spektrumları aracılığıyla tespit edilmeye başlandı. Bu yolla 1860’lardan itibaren yeni elementler keşfedilmiştir. İşte bu yaklaşımla Robert Bunsen ve Gustav Robert Kirchhoff birlikte Sezyum(Cs) ve Rubidyum(Rb)’u keşfettiler.
Bunsen Bekinin daha fazla bilim insanı tarafından kullanılması sayesinde gitgide daha fazla element keşfedilmeye başlandı. Robert Bunsen zamanında 60 kadar element biliniyorken, 19. Yüzyılın sonlarına doğru bu sayı 90’a yaklaşmıştır. Ancak 1860 yılına baktığımızda, bilinen elementler düzensiz bir pul koleksiyonu misali hiçbir şey ifade etmiyordu. Bunu değiştirecek kişi, Rus kimyager ve mucit Dimitri İvanoviç Mendeleyev’di.
Mendeleyev 1834 yılında Sibirya Tobolsk şehri yakınlarında doğmuştur. St. Petersburg ya da Leningrad Üniversitesi olarak bilinen üniversitede kendini tanıtmaya başladı. Daha sonra Fransa ve Almanya’da çeşitli incelemelerde bulundu. Heidelberg’de spektroskop üzerine çalışmalar yaptı. 1850’lerin sonu 1860’ların başında St.Petersburg’a döndü.
Bilinen elementler arasındaki düzensizlik Mendeleyev’i bıktırmıştı. Bunu düzeltmek için her elementi kimyasal özelliklerine göre sınıflandırmaya başladı. Kartların üzerine elementlerin özelliklerini yazdı. Bir rivayete göre kartları fal bakar gibi düzenlemeye başladı. Daha sonra yavaş yavaş bir modelin oluştuğunu fark etti. Tekrarlanan özelliklere göre sıralandığında ilk iki periyot 7 element içerirken sonraki 3 periyot ise 17 element içermekteydi. Ancak modelin bazı yerlerinde henüz keşfedilmediği düşünülerek bırakılmış boşluklar bulunuyordu.
1871 Tarihli Mendeleyev Periyodik Tablosu'nda kesikli çizgiler bilinmeyen elementleri göstermekteyken soygazlar tahmin edilememiştir.
Boşlukları doldurmak için, bilinen elementlerin özelliklerini karşılaştırarak bir düzen sağladı. Bu düzen sayesinde henüz keşfedilmemiş elementleri tahmin edebiliyordu. 1869 yılında çalışmasını Rus Kimya Cemiyeti’ne sundu. Böylece nihayetinde, elementlerin atom ağırlıklarına göre düzenlenerek gruplandırılabileceğini göstermiş oldu.
Bugün Kimya’nın posteri Periyodik Tablo’dur. Dünya’nın her yerinde sınıfların bir köşesinde asılıdır. Mendeleyev’in ilk Periyodik Tablosu’ndan bugüne kadar keşfedilen yeni elementler sayesinde tablo gitgide genişledi. Ancak Mendeleyev’in temel yapısı ilginçtir sürekli varlığını korudu. Günümüzde mevcut periyodik tablo 118 element içermektedir.
Periyodik Tablo, keşfedilen her yeni element ile beraber genişlemiş ve atom kuramına göre yeniden düzenlenmiş olmakla beraber, Mendeleyev’in temel yapısının kendisini koruması, atomların doğası hakkında kimsenin bir şey bilmediği bir tarihte bu tabloyu oluşturması gerçekten çok çarpıcıdır.
Elementlere atom numarasını çekirdeklerinde bulunan proton sayısı verirken, kimyasal özelliklerini elektronları belirlemektedir. Mendeleyev kendinden kesin emin bir şekilde bunu kullanarak Periyodik Tablo’yu hazırladı ve bu sayede Kimya’yı çok sağlam kuramsal temellere yerleştirmiş oldu.
_(cropped).jpg){kind=link}
Quraturk tr etiketi altında paylaşılan kaliteli ve orjinal içerikleri tespit edip ödüllendirmeyi hedefleyen bir kürasyon projesidir.
Yazınız değerlendirmen ekibimiz tarafından uygun görülmüş olup, günün seçilen yazıları arasında yerini almıştır.
Teşekkürler @quraturk
Hocam eline sağlık çok güzel bir yazı olmuş :)
Teşekkürler :)
Congratulations! This post has been upvoted from the communal account, @minnowsupport, by emirfirlar from the Minnow Support Project. It's a witness project run by aggroed, ausbitbank, teamsteem, theprophet0, someguy123, neoxian, followbtcnews, and netuoso. The goal is to help Steemit grow by supporting Minnows. Please find us at the Peace, Abundance, and Liberty Network (PALnet) Discord Channel. It's a completely public and open space to all members of the Steemit community who voluntarily choose to be there.
If you would like to delegate to the Minnow Support Project you can do so by clicking on the following links: 50SP, 100SP, 250SP, 500SP, 1000SP, 5000SP.
Be sure to leave at least 50SP undelegated on your account.
Bu kadar detaylı ve iyi anlatımlısını görmemiştim, ellerine sağlık ;)
Teşekkür ederim :)
You got a 4.76% upvote from @oceanwhale With 35+ Bonus Upvotes courtesy of @emirfirlar! Delegate us Steem Power & get 100%daily rewards Payout! 20 SP, 50, 75, 100, 150, 200, 300, 500,1000 or Fill in any amount of SP Earn 1.25 SBD Per 1000 SP | Discord server
Ayrıntılı olması iyi olmuş çoğu şeyi öğrendim teşekkürler :)
Ben teşekkür ederim :)