Bir Toplumsal Çöküş Hikayesi; Paskalya Adası

Merhaba arkadaşlar. Bugün sizlere insan eli ile oluşturulmuş bi felaketi anlatacağım. İnsanoğlu diğer canlılar gibi doğanın sundukları ile yetinmeyen gittikleri yerleri nasıl değiştirdiğinin farkındayız.

image source

Bu değiştirme işlemi bilinçsiz bi şekilde yapılınca cennetten bi köşe olan tropikal adanın nasıl ölüm kapanına dönüştüğünün hikayesi bu. Paskalya adasının değişimi ve bu değişim sonucu insanların nasıl zor durumda kalıp yamyamlığa başladığının hikayesi.

image source

Öncelikle Paskalya adası nerede? Pasifik okyanusunun ortasında Şili'ye 3600 km uzaklıkta volkanik bi ada bahsettiğimiz yer. Kars'tan yola çıksan Polonya uzaklığında bi mesafe. Okyanusun ortasındaki bu cennet adaya ilk yerleşimin MS 350-400 yılları arasında olduğu yapılan karbon testleri ile belirlenmiş. Adanın ilk sakinleri Polinezyalılar diye bilinen Pasifik okyanusundaki adaları dağınmış şekilde yaşayan insanlar. Her yerin olduğu gibi bu adanında kaldırabileceği bi nüfus vardır ve artan nüfus azalan kaynaklar derken doğa kendi kendine bi denge kurar. Peki o bölgede yaşan insanlar ne yapar? Öf bu ne kalabalık böyle ben gidiyorum der göç eder daha boş yerlere. Tarih boyunca bu böyle olmuştur. Gerek kavimler göçü olsun gerek başka göçler olsun . İşte olayın koptuğu nokta burası.

image source

Bu arkadaşlar bi okyanusta yaşadıkları için at olarak kullandıkları araçlar kanolar. Bu kanolarla diğer adalara yolculuklar yapıyorlar boş bulduklarına kaynakları olanlara yerleşiyorlar sistem böyle işliyor.Paskalya adasınada bu şekilde gelmişler. Bu gün düşününce iyi cesaret sen kalk bi kano ile binlerce kilometre mesafeler git. Paskalya adasına geldiklerinde buraya yerli dilinde “Mata-Ki-Te-Rani” demişler yani "Cennete Bakan Gözler". Düşünün bi avuç insan ile bu adaya yerleştiniz sizi engelleyen sınırlayan hiç bir şey yok ne saldırgan hayvanlar ne başka tehlikeler düşman kabileler yok. Yeyip içip yatmışlar o zaman survivor ve Acun'da yok Adamların canları sıkılmış ve Paskalya adası denince akla gelen dev heykelleri yapmaya başlamışlar. Ağaç bol kaya bol yap babam yap.

image source

Boş bulduğu kıyıya imar izni ÇED raporu olmaksızın bu heykelleri dikmeye başlamışlar. Tabi bununu yaparken bi maliyet var para olmasada zaman harcıyorsun ağaç harcıyorsun. O ağaçlarla kano yapıp balık tutmak varken sen yarın yokmuş gibi benim heykelim senin heykelini döver diye sidik yarıştırıyorsun. Adaya tam 600 tane heykel dikmişler bi 600 taneside yarım kalmış yada yıkılmış.

image source
Ormanlar dönülmez şekilde tahrip olmuş sadece taş kaya kalmış. Burası Asya kıtası değil ki buğday olsun inek olsun koyun olsun. Yöneleceğin tek protein kaynağı var okyanus. Kıyılarda küçük balıklar var ve nüfusa yetmiyor açılmak lazım ama kano yok. Kano yapalım ağaç yok. O zaman buranın kaynakları tükendi hadi gidelim kano lazım kano yapalım agaç yok. İşte kısıldın mı adaya aç susuz şimdi gidip o heykelleri kemirin.

image source

Tüm ada aç adadaki yürüyen ne varsa yemişler kuş, böcek hiç protein yok. Bu sefer başlamışlar birbirini yemeye. Varolan kaynakları bilinçsiz bi şekilde kullanınca kaçınılmaz son. Rakip kabileler birbirinden adam kaçırıp yiyor olaya bak. Gel zaman git zaman yeni yerler keşfetmek için denizlere açılan Avrupalı kaşifler bu adayı buluyor 1772 yılında. Bi bakıyorlar devasa heykeller falan biz nereye geldik böyle ya diğer adalarda adamların kıçında don yok bu adada böyle devasa heykeller falan baya gelişmiş bi medeniyet falan diyorlar. Olayın iç yüzü sonradan çıkıyor ta günümüzde keşfediyorlar bu olayı.

image source

Fotoğrafını gördüğünüz kişi Jared Diamond işte bu abimiz buluyor bunları. Jared amca çok meraklı bu konulara neden bazı medeniyetler serpilip gelişirken diğerleri bu kadar kırılgan diye merak etmiş ve dünyayı dolaşmış. Bu incelemelerini "Tüfek Mikrop ve Çelik" kitabı ile dünya ile paylaşmış.

image source

Kitabı tüm dünyada okadar çok beğenilmişki National Geographic belgeselini çekmiş. Belgeseli izledim harika bi belgesel bu konulara meraklı herkese tavsiye ederim. Hiç düşündünüz mü lan bu Avrupalılar denizlere açılıp Amerikayı keşfederken neden başka milletler açılıp Avrupayı keşfetmedi. Düşünsenize Mayalar çıkıp Avrupayı keşfediyor buraları sömürge yapmaya çalışıyor falan. İşte bunun neden böyle olmadığını sebepleri ile anlatan çok güzel bi belgesel. İzlemek isteyen arkadaşlara youtube linklerini bırakıyorum. Okuduğunuz için teşekkür ederim.

1. Bölüm
   

Bölüm

Bölüm