CSK - najwspanialszy klocek Lublina [Postcard from Lublin #6]

Centrum Spotkania Kultur - najwspanialszy klocek Lublina

(ENG summary down below)

Jednym z moich ulubionych miejsc w Lublinie, a także pozytywnym przykładem współczesnej architektury jest ukończone w 2015 roku Centrum Spotkania Kultur.

Jego historia sięga lat 70. XX wieku, kiedy to postanowiono w Lublinie wybudować teatr i filharmonię, mogące pomieścić do 2300 osób w trzech salach. Architektem nowoczesnego, jak na PRL obiektu został Stanisław Bieńkuński. Kubatura nowego teatru przekroczyła 10 tys. m². W budynku miało powstać centrum telewizyjno-teatralne, operę i pomieszczenia dla różnych instytucji kulturalnych. Wkrótce jednak przerwano budowę, a niedokończony budynek został ochrzczony "Teatrem w budowie".

Przez lata 80' i 90' większość środków z budżetu państwa szła na utrzymanie niedokończonego budynku. W latach 1996-2000 część południowa budowli została ukończona i przeniesiono tam lubelski Teatr Muzyczny oraz filharmonię. Część pomieszczeń od strony ul. Grottgera zaadaptowano na sale ćwiczeń dla Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Stan ten utrzymywał się do 2012 roku.

Na przełomie października i listopada 2012 roku przystąpiono do rozbiórki nieużytkowej części gmachu, celem budowy w jej miejsce Centrum Spotkania Kultur. Projekt nowego budynku powstał w pracowni Bolesława Stelmacha. Zaprojektowanie gmachu CSK było dość odpowiedzialnym zadaniem - wnętrze miało być wspólną przestrzenią dla różnych środowisk i inicjatyw kulturalnych. Natomiast miejsce, w którym miał stanąć gmach znajduje się między strefą starej architektury Lublina (Stare Miasto i Śródmieście) oraz nowoczesnej (w której skład wchodzą m.in. budynki uniwersyteckie wzdłuż al. Racławickich. Centrum uznano za priorytetową inwestycję kulturalną w Lublinie, a jej założenia programowe opracował Tomasz Pietrasiewicz, związany z Teatrem NN.

W projekcie CSK królują szkło i beton, z niezbędnymi do utrzymania konstrukcji elementami stalowymi. Bryła budowli jest bardzo prosta, wręcz "klockowata", jednak nabiera lekkości dzięki zastosowaniu dużych, szklanych tafli od strony północnej i wąskich betonowych filarów od wschodu i zachodu. Na taflach szkła od strony północnej wyświetlane są pokazy laserowe i koncerty. Kształt budowli nie jest przypadkowy. Pochyłe betonowe "kliny" od frontu, między którymi znajdują się wejścia to "kurhany Gutenberga", mające symbolizować przeszłość architektury. Sama bryła symbolizuje teraźniejszość, zaś ogrody na dachu - przyszłość. "Kurhany Gutenberga" zgodnie z założeniem architektów tworzą przestrzeń użytkową - można na nich siedzieć, wspinać się, jeździć po nich na rowerze/rolkach/deskorolce.

^{patrzymy w lewo/look to the left}

^{i w prawo/and to the right}

Wnętrze Centrum jest jeszcze bardziej spartańskie. Wielkie, surowe płyty z betonu z widocznymi miejscami ich łączenia. Dużo szkła. Nie jestem pewien czy to świadome nawiązanie do nigdy nieukończonego "Teatru w Budowie", niemniej od razu o tym pomyślałem. Korytarze biegną wokół swoistego "rdzenia" budowli, we wnętrzu którego znajdują się sale operowe, teatralne, kino oraz sala taneczna, mogące pomieścić w sumie 2500 osób. Największa z nich sala operowa mieści nawet 1000 os. i jest najlepiej rozbudowaną salą tego typu w Europie. Po obu stronach wspomnianego "rdzenia" znajdują się ściany z pokruszonej czerwonej cegły, wraz z zardzewiałymi żelaznymi belkami, które prawdopodobnie wyciągnięto podczas rozbiórki poprzedniego budynku.

Dzięki otwartym klatkom schodowym po obu stronach całość jest wyjątkowo przestronna i sprawia niesamowite wrażenie. Powierzchnia użytkowa ma aż 23 544,97 m². Kiedy byłem tu po raz pierwszy czułem się wręcz oszołomiony tą przestrzenią, a nawet teraz, po kilku wizytach w CSK zdarza mi się odkrywać nowe miejsca. Jest tu wiele zakątków sprawiających wrażenie zapomnianych nawet przez pracowników tej instytucji, w których można skutecznie ukryć się przed ludźmi. Taki był chyba też cel, ponieważ w mrocznych zakątkach Centrum ustawione są ławki do siedzenia lub pufy. Gdzieniegdzie ułożono drewniany parkiet, w kilku miejscach rosną również rośliny, co oswaja w pewnym stopniu surowe wnętrza CSK.

Najciekawszym i najbardziej obleganym miejscem w budynku są zielone tarasy na jego dachu. Można się tam dostać z 4 i 5 piętra budynku. CSK posiada dwie windy, od frontu centralnej jego części. Można również tam wejść po schodach, jednak mnogość nieoznakowanych drzwi na klatce schodowej (większość zamknięta) utrudnia nam to zadanie.

^{ogrody na dachu/rooftop gardens}

Z tarasu rozciąga się wspaniała panorama Lublina z charakterystycznymi budynkami jak Collegium Joannis Pauli II KUL i wieża nadajnika Radia Lublin od zachodu czy budynki Urzędu Miasta i Inspektoratu Budowlanego od północy. Patrząc od strony wschodniej przy dobrej pogodzie można dojrzeć pobliski Świdnik. Doskonale widać też rozciągający się u podnóża gmachu Plac Teatralny, na którym ustawiono betonowe leżaki zachęcające do odpoczynku.

^{klub "Piękna Pszczoła"/"Beautiful Bee" club}

Na poziomie 4, na niższym piętrze tarasu znajduje się otwarty w tym roku klub "Piękna Pszczoła", a od wschodu ule Miejskiej Pasieki Artystycznej. Pszczoły zamieszkują dach CSK na stałe. Dla ludzi jest on dostępny w godzinach pracy Centrum, a więc 10-20.

^{ule MPA/beehives of Urban Artistic Apiary}

Przenikanie się kultur i subkultur widoczne jest w CSK na każdym kroku. Na każdym piętrze znajduje się jakaś galeria lub ekspozycja. Jest miejsce dla teatru, opery, kina, szkoły tańca, szkoły karate, klubu, pracowni modowej, baru i dwóch kawiarni. Organizowane są tutaj wystawy związane np. z kulturą Japonii, Afryki czy też naszych wschodnich sąsiadów. Targi rzemieślnicze i podróżnicze. Znajdzie się miejsce nawet dla zagrożonych wyginięciem owadów.

Największym atutem Centrum Spotkania Kultur nie jest jego świetna architektura, ale jej wykorzystanie. Ogromna pusta przestrzeń tętni życiem podczas wydarzeń kulturalnych, a w spokojne dni sprzyja eksploracji i poszukiwaniom. Tak właśnie dzisiaj znalazłem turniej planszówek na jednym z pięter i kilka dziwnych eksponatów. Surowość wystroju usuwa się w cień, gdy trzeba zrobić miejsce dla fotografii, rekwizytów teatralnych albo ludowych ubiorów. Budynek CSK pod względem architektury nie jest wyjątkowy w skali kraju czy świata - podobną formę ma chociażby Opera w Białymstoku czy Lubelskie centrum handlowe Tarasy Zamkowe. Jednakże bardzo dobre wykorzystanie przestrzeni dla celów kulturalnych zasługuje na wyróżnienie. Obiekt zajął trzecie miejsce w konkursie portalu Bryła.pl z 2016

Godziny otwarcia: